راهنمای تربیت کودک(بخش هفتم)

(سیارک)در مقاله های قبل به بررسی کامل و کاربردی نظریه های رویکرد رفتاری پرداختیم. تقریبا مهم ترین نظریه ها را بررسی کردیم و مثال های کاربردی از آن ها بیان کردیم.

 در این مقاله به برخی نکات مهم که لازم است بیان شود می پردازیم و مثال هایی از آن ها را بررسی می کنیم.

یکی از اصل هایی که می توانید از آن در  تربیت کودک استفاده کنید و بسیار کاربردی است، اصل پریماک است. اصل پریماک از نام دیوید پریماک گرفته شده است که برای اولین بار این اصل را در سال 1965 مطرح ساخت.

طبق اصل پریماک برای تقویت رفتار هایی با فراوانی کم می توانیم از رفتار هایی با فراوانی زیاد استفاده کنیم.

به عنوان مثال کودک شما بیشتر وقت خود را به تماشا کردن تلویزیون می گذراند و در کل از تماشا کردن تلویزیون لذت می برد. شما می توانید به او بگویید. هرگاه 45 دقیقه درس خواندی و من از تو سؤال هایی پرسیدم و توانستی جواب بدهی آن وقت می توانی تلویزیون تماشا کنی. در این جا یک نوع تنبیه محروم کردن دیده می شود. برای این که کودک درس هایش را نخوانده است از اینکه خودش تصمیم بگیرد چه وقت تلویزیون تماشا کند محروم می شود و طبق اصل پریماک از تماشای تلویزیون برای انجام تکالیف استفاده می شود.

درست است در این جا ما نظریه های رفتاری را بررسی کردیم ولی نظریه های شناختی هم تأثیر بسیار زیادی بر رفتار کودک دارند.

مهم ترین نکته ای که باید به یاد داشته باشید این است که کودکان از طریق مشاهده و الگو برداری یاد می گیرند. و در بیشتر مواقع بهتر است برای کودکانمان مواردی را توضیح دهیم.

بندورا معتقد است که بیشترین یادگیری کودکان از طریق مشاهده و تقلید است. این نکته در زندگی هم اثبات می شود. در ادامه مقالات این نظریه را بیشتر بررسی می کنیم. ولی لازم است بدانید کودک شما یاد می گیرد. خانه، مدرسه و جامعه مکان هایی است که کودک شما در آن جا یاد می گیرد. در خانه شما کودک شما از شما رفتار، سخن گفتن، محبت کردن و ... را فرا می گیرد. برای امتحان کردن هر روز در خانه خود جلو چشم کودکان خود به مطالعه کردن و کتاب خواندن بپردازید. مطمئناً شما خواهید دید که کودک شما به کتاب علاقه مند می شود. پس برای ایجاد تغییرات اساسی در کودکتان در خودتان تغییر ایجاد کنید. به طور کلی الگوی مناسبی برای کودک خود باشید. در مورد رفتار هایی که در بیرون از خانه فرا می گیرد سعی کنید برای او توضیح دهید که رفتارش درست یا نادرست است و به چه دلیلی شما رفتار او را دوست دارید یا دوست ندارید. به مثالی در این مورد توجه کنید. معلمی در کلاس درس مشغول توضیح دادن درس است که زنگ تفریح به صدا در می آید. معلم به دانش آموزان می گوید هر کسی دوست دارد بیرون برود و هرکس دوست دارد در کلاس بماند تا نکات اضافه را به آن ها بگویم. عده ای بیرون می روند و عده ای در کلاس می مانند. بعد از گفتن نکات معلم از دانش آموزان می خواهد نکات را برای دوستانشان که بیرون رفته بودند، توضیح دهند. یکی از دانش آموزان می گوید آقا اجازه مطابق قانون سوم نیوتون هر کنشی واکنشی دارد. دوستان ما که بیرون رفته اند باید نتیجه کار خود را که ندانستن این مطالب است ببینند و ما که سختی ماندن در کلاس را تحمل کرده ایم باید در بیشتر از آن ها بدانیم پس من چیزی به آن ها نمی گویم. معلم برای دانش آموز توضیح می دهد و می گوید حرف شما درست است ولی فرزند گلم ما که فقط ماده نیستیم، انسان روح دارد و رفتار هایی محبت آمیز و بشر دوستانه دارد که با این رفتار ها به انسان تبدیل می شود و با این رفتار ها است که انسان انسانیت پیدا می کند. دوستان شما علاقه مند نبودند و بیرون رفتند شاید آن ها اشتباه کرده باشند ولی انسانیت ما به ما می گوید که باید به آن ها کمک کنیم و همین کمک کردن باعث می شود فرد برتری نسبت به آن ها باشیم. لحن محبت آمیز و توضیح کامل معلم باعث می شود وقتی سایر دانش آموزان به کلاس برگشتند، همان دانش آموز به همراه بقیه به دوستان خود کمک کند و این نشان می دهد که یک توضیح کامل و به جا در تربیت کودک چقدر می تواند مؤثر باشد.

ما برای تربیت کودک لازم داریم بدانیم چه عواملی بر رفتار کودک مؤثر هستند تا آن ها را کنترل کنیم و از آن ها برای تربیت صحیح کودک استفاده کنیم. همان گونه که مشاهده می کنید انواع عوامل مؤثر بر رفتار کودک به پیشایند ها و پیامد ها تقسیم بندی می شوند. البته این تقسیم بندی مربوط به رویکرد رفتاری است. در عوامل پیشایندی، شرایط محیطی بسیار مهم است که در بالا توضیح داده شد. پس یکی از وظایف شما به عنوان والدین این است که بهترین محیط را برای تربیت کودک خود فراهم کنید. روابط او با دوستانش را کنترل کنید و بسیاری از موارد دیگر.

همان گونه که قبلا هم گفته شد تربیت کودک سخت است اما شدنی.

قبل از بچه دار شدن خود را کاملا برای آن آماده کنید و این سؤالات را از خودتان بپرسید. آیا برای تربیت کودک آماده هستید؟ یا می خواهید کودکی را به دنیا بیاورید و مانند گذشته به تفریح و زندگی عادی خود بپردازید؟ چون اگر می خواهید کودکی با تربیتی صحیح داشته باشید لازم است برای او وقت بگذارید و این وقت، همان وقتی است که قبلا برای مسافرت، تفریح با شوهر یا همسر، تماشای تلویزیون و ... می گذاشتید و اگر بچه دار شوید لازم است به کودک خود اختصاص دهید.

پیامد های رفتار که تقویت مثبت و تقویت منفی هستند قبلا توضیح داده شده است و از تکرار آن ها می پرهیزیم.

در نهایت بدانید برای تربیت کودک خود قبل از هر چیزی لازم است محیط زندگی او را سرشار از مواردی بکنید که به تربیت او کمک کند. از همان ابتدا کتاب های متناسب با سن او تهیه کنید و کنار او بنشینید و برایش بخوانید و خودتان به او خواندن و نوشتن بیاموزید. برای او بازی هایی تهیه کنید تا از طریق آن بازی ها خلاقیت کودک خود را افزایش دهید. به طور کل شرایط محیطی مناسبی برای کودک خود فراهم کنید.

در مرحله ی بعدی برای ایجاد رفتار های مناسب در کودک از تقویت استفاده کنید. اگر این کار ها را به درستی انجام دهید یا از تنبیه استفاده نمی کنید و یا از تنبیه هایی مانند جریمه کردن یا محروم کردن به مقدار کم در تربیت کودک خود استفاده خواهید کرد. همان طور که قبلا هم گفته شد استفاده از خاموشی رفتار و اصل پریماک بهتر از استفاده از تنبیه است. و استفاده از تنبیه جریمه کردن و محروم کردن بهتر از استفاده از سایر تنبیه ها است.ترجمه  itrans.ir 

در سیارک بخوانیم: