سوء تغذیه پروتئین انرژی / PEM
( سیارک) PEM شدید، بیماری جدی و اغلب کشنده است. این بیماری در کشور های فقیر شایع می باشد جایی که حدودا 25 درصد از کودکان مبتلا به PEM و علت عمده میزان مرگ و میر بالا در بین کودکان کم سن و سال می باشد. گزارش های سازمان ملل حاکی از این است که در نیجریه ( کشوری در غرب آفریقا که در سال 2009 قحطی شدیدی را تجربه کرد) ، 800000 کودک زیر 5 سال دچار سوء تغذیه اند و علت عمده ی مرگ در نوزادان و کودکان پروتئین انرژی بوده است.
PEM به صورت دامنه ی وسیعی از سندرم های بالینی تظاهر می کند که مشخصه ی آنها کافی نبودن دریافت غذایی پروتئین و کالری جهت رفع نیاز های بدن است. دو اختلال در این طیف شامل ماراسموس و کواشیورکور است. از دیدگاه عملکردی، دو بخش عمده ی پروتئینی در بدن وجود دارد: بخش پروتئین سوماتیک که نماینده ی آن پروتئین موجود در ماهیچه ی اسکلتی است و بخش پروتئین احشایی که نماینده ی آن ذخایر پروتئینی در ارگان های احشایی به ویژه کبد است. این دو بخش به صورت متفاوتی تنظیم می شوند و بخش سوماتیک در ماراسموس شدید تر تحت تاثیر قرار می گیرد، اما در کواشیورکور بخش احشایی با شدت بیشتری تهی می شود.( سیارک)
شایع ترین قربانیان PEM در سراسر دنیا کودکان هستند. کودکی دچار سوء تغذیه می باشد که وزنش به کمتر از 80 درصد مقدار نرمال برسد. تشخیص PEM در شدید ترین موارد آن آسان است. در موارد خفیف تا متوسط، روش معمول مقایسه ی وزن برای قد مفروض با استفاده از جدول های استاندارد است. سایر پارامتر های کمک کننده شامل ارزیابی ذخایر چربی، توده ی ماهیچه ای و پروتئین های سرمی است. با از دست رفتن چربی ضخامت چین های پوستی ( که شمامل پوست و بافت زیر پوست می باشد ) کاهش می یابد. اگر بخش پروتئین سوماتیک کاتابولیزه شود، کاهش ایجاد شده در توده ی ماهیچه ای خود را به صورت کاهش محیط قسمت میانی بازو نشان می دهد. اندازه گیری سطوح پروتئین های سرمی ( آلبومین، ترانسفرین و ... ) معیاری جهت بررسی کفایت بخش پروتئین احشایی فراهم می کند.
ماراسموس
اگر وزن کودک به زیر 60 درصد وزن طبیعی برای جنس، قد و سن برسد، این کودک را دچار ماراسموس در نظر می گیریم. کودک دچار ماراسموس از عقب ماندگی رشد و از دست رفتن توده ی عضلات رنج می برد. از دست رفتن توده ی عضلانی، در اثر کاتابولیسم و تخلیه ی بخش پروتئین سوماتیک است. به نظر می رسد این امر پاسخی انطباقی است که جهت فراهم نمودن اسید های آمینه به عنوان بخشی از انرژی بدن به کار می رود. جالب این که بخش پروتئین احشایی که احتمالا ارزشمند تر و برای بقا حیاتی تر است تنها به مقدار ناچیزی کاهش می یابد و بنابراین سطوح آلبومین سرم یا طبیعی است و یا به مقدار کمی کاهش یافته است. علاوه بر پروتئین های عضلانی چربی زیر پوستی نیز بسیج شده و به عنوان سوخت مصرف می شود. با چنین کاهشی در ماهیچه و چربی زیر جلدی، اندام ها لاغر می شوند و در مقایسه با آنها به نظر می رسد که سر بیش از حد برای بدن بزرگ است. کم خونی و تظاهرات کمبود ویتامین های مختلف و شواهد نقص ایمنی وجود دارد. بنابراین عفونت های هم زمان اغلب وجود دارد و فشار اضافه ای بر بدنی که قبلا ضعیف شده است، وارد می کند.( سیارک)
کواشیورکور
کواشیورکور زمانی رخ می دهد که محرومیت از پروتئین نسبتا بسیار بیشتر از کاهش کالری کل باشد. این بیماری شایع ترین شکل قابل مقایسه PEM در کودکان آفریقایی که خیلی زود از شیر گرفته شده و به دنبال آن با یک رژیم غذایی منحصرا کربوهیدراتی تغذیه می شوند است. واژه کواشیورکور از زبان Ga در Ghana گرفته شده که به معنی بیماری یک کودک به علت تولد کودک دیگر می باشد. شیوع کواشیورکور در کشور های دچار رکود اقتصادی آسیای جنوب شرقی نیز بالا است. اشکال کمتر شدید ممکن است در سراسر جهان در افراد دچار اسهال مزمن که در آنها پروتئین جذب نمی شود یا افراد دچار حالاتی که در آن از دست رفتن مزمن پروتئین وجود دارد مانند سوختگی وسیع دیده شود. موارد نادری از کواشیورکور به دلیل رژیم های غذایی نامناسب با جایگزینی شیر با نوشیدنی های مشتق از برنج در ایالات متحده گزارش شده است. وزن کودکان دچار کواشیورکور شدید به طور نمادین بین 60 تا 80 درصد طبیعی است. با این حال میزان واقعی کاهش وزن توسط افزایش احتباس مایع یا ورم مخفی می شود. علاوه بر این بر خلاف ماراسموس، چربی زیر جلدی و توده ی ماهیچه ای به صورت دست نخورده باقی می ماند. از دست رفتن متوسط این بخش ها نیز می تواند توسط ورم مخفی شود.
کودکان دچار کواشیورکور، ضایعات پوستی مشخص کننده ای به صورت نواحی متناوبی از هایپرپیگمانتاسیون، مناطق پوسته ریزی و هیپوپیگمانتاسیون دارند که نمای رنگ پوسته پوسته را ایجاد می کند.
تغییرات مو شامل از دست رفتن کلی رنگ یا بروز نوار های متناوب از موی کم رنگ و تیره تر، بافت نازک و صاف و از دست رفتن اتصال محکم به پوست سر است. سایر مشخصاتی که کواشیورکور را از ماراسموس متمایز می کند شامل کبد چرب بزرگ شده و ایجاد بی توجهی، بی قراری و از دست دادن اشتها است. در این بیماری هم مانند ماراسموس احتمال کمبود سایر ویتامین ها و نیز نقایص ایمنی و عفونت های ثانویه وجود دارد.
سوء تغذیه پروتئین-انرژی ثانویه
سوء تغذیه پروتئین و انرژی می تواند به صورت ثانویه در افراد مبتلا به ناخوشی مزمن یا بیماران بستری در بیمارستان رخ دهد. شکل شدید PEM ثانویه به نام کاشکسی (لاغری مفرط)در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته وجود دارد. کاهش وزن بسیار واضح است و اغلب خبر از مرگ می دهد.ترجمه itrans.ir