مزایا و معایب شیمی درمانی خوراکی
طاهره مصطفویدر۱۴۰۳/۲/۱۸
(سیارک) استفاده از شیمی درمانی خوراکی در طول دهه ها ی گذشته افزایش یافته است . یک چهارم از حدود 400 داروی ضد سرطان برای تجویز خوراکی تولید شده اند
مطابق با مجمع انکولوژی بالینی آمریکا و جامعه پرستاری انکولوژی، شیمی درمانی شامل همه درمان های ضدسرطان برای تزریق داخل وریدی و خوراکی می شود . طبق تعریف، شیمی درمانی خوراکی مشتمل بر تمام مواد ضدسرطان، سیتوتوکسیک و همچنین مواد بیولوژیک می گردد که می توان آنها را به صورت خوراکی تجویز کرد. در سال های اخیر، رویکرد درمان سرطان به خاطر توسعه اهداف جدیدی که در مراحل مختلف رشد سلول یا تقسیم سلولی مداخله می کنند، تغییر یافت. این موضوع منجر به ظهور درمان های هدفمند برای تجویز خوراکی شد . درمان های هدفمند موادی هستند که از رشد و گسترش سرطان با تداخل در مولکول های خاص مسئول بروز و یا پیشرفت سرطان جلوگیری می کنند. انواع مختلفی از درمان های هدفمند وجود دارند. به عنوان نمونه، مهارگرهای تیروزین کیناز مطرح می شوند. آنها با گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR) تداخل و انتقال سیگنال را به طور انتخابی مهار می کنند و به رشد سلول های تومور واکنش نشان می دهند. نوع دیگری از سرطان درمانی موجود برای مصرف خوراکی، هورمون درمانی است که سرطان پستان یا پروستات حساس به هورمون را هدف قرار می دهد. آنها با تداخل در تولید و عمل هورمون، رشد تومورهای حساس به هورمون را کم و یا متوقف می کنند . درمان های هدفمند عمدتا مبتنی بر مکانیسم بازدارندگی رشد و تقسیم سلولی (cytostatic) هستند. از تکثیر سلول های بدخیم پیشگیری می شود و سمیت دارو برای هر تومور اختصاصی است. در مقابل، در شیمی درمانی های سیتوتوکسیک که به طور مستقیم با ساختار DNA همکنش دارند، بین سلول های توموری و غیر توموری تمایزی صورت نمی گیرد. بنابراین، سمیت دارویی آنها غیر اختصاصی است . داروهای ضد سرطان سیتوتوکسیک شامل مواد آلکیل کننده DNA، مهارگرهای توپوایزومراز و آنتی متابولیت ها هستند . یک داروی سرطان سیتوتوکسیک به عنوان یک ماده درمانی تعریف می شود که هدف آن، مهار گسترش سلول های سرطانی با کشتن سلول های سرطانی و نیز سالم است . عوارض جانبی مختلفی بسته به نوع دارو به وقوع می پیوندند. داروهای سیتوتوکسیک موجود برای تجویز خوراکی از مشتقات فلوئورواوراسیل مانند capacitabine، علاوه بر دیگر اجزا تشکیل می شوند که به ویژه برای سرطان روده بزرگ و پستان تجویز و به عنوان پیش داروی antimetabolite طبقه بندی می شوند . هر ماده شیمی درمانی خوراکی دارای خواص سمیت اختصاصی خود است . واکنش های پوستی ، به عنوان مثال، erythrodysesthesia در کف دست-کف پا با بروز 64-6٪ بارها مشاهده شده اند . سمیت های پوستی محدودکننده دوز هستند. شیمی درمانی های خوراکی بسته به شدت می توانند سبب عوارض جانبی خفیفی مانند خارش و یا احساس ناخوشایند شوند اما می توانند کشنده نیز باشند .
عوارض جانبی شیمی درمانی خوراکی سیتوتوکسیک به اندازه درمان با تجویز داخل وریدی به طور بالقوه خطرناک و محدودکننده دوز هستند . بیماران ممکن است فکر کنند که مصرف قرص ضرر کمتری از تحمل شیمی درمانی داخل وریدی دارد، اما این یک تصور غلط است .
شیمی درمانی هایی که به صورت خوراکی تجویزشده اند، مزایا و معایبی را برای بیماران دربر دارند. از یک طرف، آنها اجازه خودمهاری بیشتر را می دهند و مراجعه به بیمارستان کمتر مورد نیاز است. از سوی دیگر، بیماران باید خودشان رژیم شیمی درمانی خود را مدیریت کنند و باید در صورت عوارض جانبی سمی به درستی واکنش نشان دهند.
مطالعات متعددی مطلوبیت شیمی درمانی خوراکی را نسبت به نوع داخل وریدی از سوی بیماران نشان داده اند . دلایل مطلوبیت کاربرد خوراکی عبارت از ماندن در خانه ، تحمل اثرات کمتر بر زندگی خانوادگی و روزمره ، اجتناب از مشکلات همراه با کاتتر ، داشتن نظارت بیشتر بر درمان، داشتن احساس کمتری از بیماری و بهبود کیفیت زندگی .
مزیت دارویی شیمی درمانی خوراکی، تماس مداوم سلول های تومور با ماده مورد نظر است . پایبندی شدید به درمان از اهمیت زیادی برای کاربرد خوراکی برخوردار است. مقدار مصرف، زمان مصرف و فواصل زمانی باید دقیقا رعایت شوند . عبارت "پایبندی" به Sackett و Haynes 1976 برمی گردد که آن را به این صورت تعریف کردند "که تا چه حد رفتار فرد ... با تجویز بالینی مطابقت دارد".
مطابق با Cramer و همکاران در 2008، واژه های پایبندی و پشتکار باید برای توصیف چگونگی پیگیری رژیم دارویی طولانی مدت از سوی بیماران به کار روند. این نویسندگان بر اساس مرور گسترده منابع، پایبندی را به این صورت تعریف می کنند: "دامنه ای که در آن یک بیمار مطابق با فاصله زمانی و دوز تجویزشده اقدام می کند"، در حالی که پشتکار به عمل پیگیری توصیه های پزشکی برای درمان مداوم در طول زمان تجویزشده اشاره دارد. (سیارک)
