آموزش رانندگی: خودرو اتوماتیک

در ادامه مقالات آموزش رانندگی، مزایا و معایب خودرو اتوماتیک و نحوه رانندگی با این خودرو ها را بررسی می کنیم.

منظور از خودروی اتومات، خودرو دارای گیربکس اتومات است، راننده در این خودرو نیازی به تعویض دائم دنده ندارد و خودرو متناسب با سرعت دنده مناسبی را انتخاب می کند.

اولین گیربکس اتومات با نیروی هیدرولیک در سال 1932، تقریبا 80 سال پیش توسط دو مهندس برزیلی ساخته شد، این گیربکس بعدا به شرکت جنرال موتورز فروخته شد و در خودرو Oldsmobile مدل Hydra-Matic استفاده شد.

همانطور که در تصویر تبلیغ این خودرو نیز مشخص است، "رانندگی که خودش دنده عوض میکند!.." آمده است، در زمان خود انقلابی در صنعت خودرو و مکانیک محسوب می شد.

بعد از آن گیربکس ها توسعه پیدا کردند و هر روز تکنولوژی جدید به آنها اضافه شد.

معایب گیربکس اتومات

• هزینه اولیه بالا - گیربکس اتومات شامل تعداد زیادی قطعه است که هزینه تمام شده خودرو را به شدت افزایش می دهد.
• هزینه تعمیر و نگهداری بالا - گیربکس های اتومات جدید دارای سیستم کنترل کامپیوتری و عیب یابی خودکار هستند، معمولا قبل از خرابی جدی خود گیربکس هشدار می دهد تا راننده متوجه وضعیت و خرابی سیستم شود و سریعا جهت تعمیر آن اقدام کند.

مزایای گیربکس اتومات

• رانندگی آسان و تسلط بیشتر راننده
• سرعت تعویض دنده بالا
• کاهش مصرف سوخت، گیربکس های جدید سریعتر دنده ها را سبک می کنند. 

رانندگی با خودرو اتومات

رانندگی با خودرو دارای گیربکس اتومات بسیار ساده است، تصمیم میگیرد به جلو یا عقب حرکت کنید، با انتخاب دنده مناسب بقیه کار را به گیربکس اتومات می سپارید.

P یا پارک: وقتی خودرو را پارک می کنید، در این دنده، گیربکس قفل است و خودرو حرکت نمی کند.

R یا Reverse یا معکوس: برای حرکت به عقب استفاده می شود.

N یا Neutral یا خنثی: در این دنده گیربکس خلاص است. 

D یا Drive: برای راندن خودرو است.

ترتیب دنده ها همیشه به همین صورت است. بدون توجه به نوع خودرو N همیشه بین R و D است. یعنی برای تغییر حرکت خودرو باید حتما خلاص شود.

دنده های دیگری نیز وجود دارد که در خودروهای مختلف متفاوت است، مثلا S به معنی Sport یا ورزشی که نرم افزار گیربکس را تغییر می دهد، در حالت اسپورت دنده ها دیرتر سبک می شوند و شتاب خودرو افزایش پیدا می کند.

برای شروع باید خودرو را روشن کنید، در خودرو اتومات برای استارت خوردن باید دنده روی P یا N باشد.

اگر آخرین بار خودرو به صورت صحیح خاموش شده باشد، باید الان روی P قرار داشته باشد، پس کاری به دست دنده نداریم، ترمز را گرفته و استارت می زنیم.

• برای حرکت به جلو، ترمز را گرفته دنده را روی D قرار دهید، ترمز دستی را آزاد و به آرامی ترمز را رها کنید، خودرو حرکت می کند.
• بدون توجه به دنده، با فشردن پدال گاز خودرو شتاب می گیرد و دنده ها به صورت خودکار تعویض می شود.
• با ترمز گرفتن دنده ها کم و در نهایت به صورت خودکار خلاص می شود. برای حرکت مجدد دوباره پدال ترمز را رها کنید تا خودرو حرکت کند.

پارک کردن خودرو اتومات

پارک و خاموش کردن خودرو اتومات مراحل خاصی دارد، گیربکس اتومات به آسانی قفل می شود. معمولا تازه کارها تشریفات پارک را رعایت نمی کنند و باعث خرابی گیربکس و قفل شدن دست دنده می شوند.

قفل دست دنده یک سیستم امنیتی برای جلوگیری از حرکت خودرو در شیب است. اگر در شیب پارک می کنید حتما تشریفات پارک که در زیر توضیح داده شده را دقیقا انجام دهید.

• بعد از قرار دادن خودرو در موقعیت مناسب، وقتی خودرو کاملا بی حرکت است، دنده را به N منتقل کنید. (ترمز فشرده شده است)
• ترمز دستی را کشیده و ترمز را رها کنید، مطمئن شوید خودرو ثابت است.
• ترمز را گرفته، دنده را به P منتقل کنید و ترمز را رها کنید.
• خودرو را خاموش کنید.

قفل گیربکس اتوماتیک

قفل دست دنده در گیربکس های اتوماتیک سیستم امنیتی برای جلوگیری از حرکت خودرو در شیب است. این قفل وقتی وزن خودرو روی گیربکس قرار می گیرد فعال می شود. دقیقا مشابه وقتی در شیب با خودرو دنده دستی پارک می کنید و بعد از خاموش کردن دنده را در 1 می گذارید.

آزاد کردن قفل گیربکس اتومات در خودروهای مختلف متفاوت است، اگر به دفترچه خودرو دسترسی ندارید می توانید در اینترنت جستجو کنید.

توجه داشته باشید، نباید با فشار دست دنده را از P خارج کنید.

معمولا در کنار دست دنده اتومات سوراخی کوچک تعبیه شده که با وارد کردن سوزن مخصوص می توانید قفل را آزاد کنید.

اگر با روش بالا نتوانستید قفل را آزاد کنید، چند نفر از برادران باشگاهی را جمع کنید.

• خودرو را استارت بزنید.
• ترمز را رها کنید.
• برادران هیکلی باید خلاف جهت شیب خودرو را هل بدهند.
• وقتی خودرو حرکت کرد بلافاصله ترمز بگیرید و دست دنده را از P خارج کنید.

این روش همیشه جواب می دهد، توجه داشته باشید حتما خودرو روشن باشد. هل دادن خودرو شاسی در شیب کار سختی است و احتمالا به 3 یا 4 نفر احتیاج است.

خوابیدن باتری خودرو اتومات

خودرو های دنده دستی با یک هل ساده روشن می شوند. متاسفانه در خودروهای اتومات مجبورید باتری به باتری کنید. بهترین راه تماس با امداد خودرو است.

شتاب گیری با خودرو اتومات

حقیقت این است که خودرو اتومات برای مسابقه نیست، گیربکس اتومات برای راحتی و لذت بردن از رانندگی است، اگر گیربکس دوکلاچه دارید شرایط کمی فرق می کند.

در جعبه دنده دوکلاچه دنده ها سریعتر تعویض می شود و شتاب بهتری حاصل می شود. اگر خودرو شما سیستم لانچ ندارد به هیچ وجه سعی نکنید با روش های دستی خودرو را لانچ کنید. آسیب جدی به گیربکس وارد می شود.

لانچ کردن گیربکس اتومات

اگر خودرو شما سیستم لانچ ندارد می توانید از روش زیر آن را لانچ کنید، توجه داشته باشید این کار علاوه بر آسیب جدی به موتور، گیربکس و ... خطرناک نیز هست.

لانچ کردن یعنی خودرو از حالت ثابت سریعا به سرعت بالا برسد.

• کنترل کشش را خاموش کنید
• پدال ترمز را با پای چپ بگیرید (در رانندگی عادی به هیچ وجه به پای چپ ترمز نگیرید!)
• دنده را اسپورت کنید
• با پای راست کمی گاز بدهید، اکثر خودروهای اتومات اجازه بالارفتن دور موتور را نمی دهند. اگر شانس داشته باشید دور موتور شاید تا 2000 بالا بیاید. اگر بالاتر رفت :)
• در یک لحظه ترمز را رها و گاز را تخته کنید

نکات مهم در رانندگی با خودرو اتومات

• خودرو اتوماتیک کلاچ ندارد، پای چپ شما کلا بیکار خواهد بود، به هیچ وجه با پای چپ ترمز نگیرید!
• در هنگام تغییر دنده از R به D یا بلعکس حتما خودرو کاملا متوقف شود سپس دنده خلاص و تغییر دهید.
• اگر سیستم لانچ ندارید، دستی لانچ نکنید
• چراغ های پشت آمپر مربوط به گیربکس را جدی بگیرید. هزینه گیربکس اتومات بالاست
• روغن گیربکس باید در زمان مشخصی تعویض گردد. (به دفترچه خودرو یا اینترنت مراجعه کنید)
• گیربکس های اتومات برای بکسل کردن خودرو دیگر یا حمل وزن زیاد طراحی نشده اند.
• پشت چراغ قرمز P نگذارید، اگر چراغ قرمز طولانی بود و حوصله گرفتن ترمز را نداشتید خلاص کنید و دستی بکشید. (همچنان P نگذارید!، P فقط برای وقتی که قصد خروج از خودرو را دارید استفاده کنید، ممکن است همانجا قفل کند!)
• اگر تازه کار هستید حتما در مواردی مثل چراغ قرمز که به خودرو جلویی نزدیک هستید دقت مضاعف کنید، با شل گرفتن ترمز ممکن است خودرو حرکت کند و با خودرو جلو برخورد کنید.
• اگر درحال حرکت خودرو را خلاص کردید، نگران نباشید، گاز را رها کنید، کمی ترمز بگیرید و دنده را در D قرار دهید.
• تا توقف کامل خودرو را در P نگذارید.
• تشریفات شیب را رعایت کنید.

خوشبختانه عمر گیربکس های اتومات جدید بسیار بالاست و استهلاک بسیار کمی دارند. با رعایت موارد بالا به راحتی صدها هزار کیلومتر رانندگی کنید و از رانندگی با گیربکس اتومات لذت ببرید.