(سیارک) همانگونه که میدانید، مصرف دخانیات یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماریهای مختلف و مرگ زودرس است. بنا به آمار بدست رسیده، چیزی حدود 480000 آمریکایی در سال به خاطر مصرف دخانیات جان خودرا از دست میدهند. درسوی دیگر اما چیزی حدود شانزده میلیون انسان، با بیماریهایی دست و پنجه نرم میکنند که بخاطر مصرف دخانیات بدان مبتلا شدهاند. هرساله چهل و یک هزار انسان، تنها بخاطر قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران، جان خودرا از دست میدهند. این افراد که خود مصرف دخانیات نداشتهاند در معرض دودی که از سوختن سیگار حاصل شده و نیز دودی که از دهان فرد خارج میشده قرار گرفتهاند. حال به موضوع اصلی این مقاله برمیگردیم:
ترک کردن سیگار میتواند کار بسیار دشواری باشد. زمانی که فردی که دخانیات مصرف میکند، قصد ترک کردن این عادت را داشته باشد، تنها با مشکل کنار گذاشتن این ماده بسیار اعتیادآور مواجه نخواهد بود. درحقیقت مشکلات دیگری نیز سرراه او قرار خواهد داشت که باید برآنها فائق آید. زندگی روزانه فرد بطور قابلملاحظهای تغییر پیدا میکند و باید به زندگی جدید خود عادت کند. با اینحال کسی که بتواند تمام این مشکلات را حل کند، میتواند از طول عمر بیشتر و زندگی سالمتری برخوردار باشد.
چرا سیگار را کنار بگذاریم؟
تنها دانستن اینکه مصرف دخانیات، چه ضرری را متحمل بدن و سلامتی انسان میکند، انگیزه کافی برای ترک این عادت رفتاری را در اختیار فرد نخواهد گذاشت. اعتیاد به سیگار، یکی از قویترین انواع اعتیاد بوده و برای ترک آن به ارادهای آهنین نیاز است. به همین خاطر دراین مقاله سعی ما بر آن بوده است تا برای ترک این عادت رفتاری، انگیزهای به غیر از دانش در مورد ضرر و زیانهای سیگار در اختیار شما بگذاریم. شاید که در تصمیم شما مبنی بر ترک سیگار، یاریرسانتان باشد.
تأثیرات مصرف دخانیات
برخلاف آنچه میان مردم تصور میشود، ریه، تنها عضوی از بدن انسان نیست که در معرض خطر قرار میگیرد (بوسیله کشیدن سیگار) و نیز سرطان تنها بیماریای نیست که فرد سیگاری، با خطر ابتلا به آن مواجه است. درحقیقت وارد شدن دود سیگار به بدن انسان، به مرور زمان، در کارکرد بیشتر اعضای بدن اختلال ایجاد میکند که شرح آن در مقاله گذشته داده شده است. برای اینکه اندیشه ترک کردن سیگار وارد ذهن شما بشود، دانستن این ضرر وزیانها میتواند یاریرسان باشد و انگیزه ابتدایی برای ترک سیگار را در اختیار شما بگذارد. اما بخاطر داشته باشید که مسیری طولانی در پیش است و این تنها قدم نخستین است.
تهیه لیستی از دلایل شما برای ترک سیگار
یکی از کارهایی که در همان قدمهای نخستین ملزم به رعایت و انجام دادن آن میباشید، این است که لیستی از دلایل خود برای ترک کردن سیگار تهیه کنید. در حقیقت از خود سؤال کنید که چرا قصد دارید یک زندگی بدون مصرف دخانیات را در پیش رو داشته باشید و جواب این سؤال را در لیستی که تهیه میکنید بنویسید. ناگفته نماند که برای انتخاب این دلایل بهتر است به زندگی شخصی خود رجوع کنید و اینکه با ترک کردن سیگار چه امکانات جدیدی ممکن است در مقابل شما قرار بگیرد. تهیه کردن این لیست، تقریبا توسط تمام مؤسسههای بزرگی که در زمینه ترک سیگار فعالیت میکنند استفاده میشود. دلایلی که روی کاغذ میآورید میتواند شمارا در برابر خود مسئول کند و درنهایت انگیزهای مهم برای ترک ابدی سیگار در اختیار شما قرار خواهد داد.
دانستن اینکه در ازای ترک کردن سیگار چه چیزی نصیب شما خواهد شد
مشاهده شده است ، بسیاری از افرادی که سیگار میکشند فکر میکنند ضرری که نباید توسط مصرف دخانیات به آنها وارد میشده، تاکنون وارد شده است و ترک کردن سیگار جز کاری طاقتفرسا و بیهود نخواهد بود. باید گفت که کاملا اشتباه میکنند. مهم نیست در کدام دوره از زندگی به سر میبرید و یا اینکه چند سال است درحال سیگار میباشید، در هر زمانی که این عادت رفتاری را کنار بگذارید، ضرر و زیانهای بسیاری را از خود رانده و بدنی سالمتر خواهید داشت. تنها به کمی زمان نیاز است تا مواد سمی که در این چند سال در بدن شما انباشته شده است، خارج شوند.
حال این سؤال مهم پیش میآید که چگونه باید سیگار را کنار گذاشت. درحقیقت ترک کردن سیگار برای بسیاری آزمون سنجش اراده آنها بوده است. کار دشواری است. اما باید این را بخاطر داشته باشید که برای محک زدن اراده خود صرفا نباید خودرا از امکاناتی که برای رسیدن به هدفتان، یاریرسان شما خواهد بود، محروم کنید. به بیان دیگر محک زدن اراده به این معنا است که به هرچه که میتوانید چنگ بیندازید تا شمارا در مسیرتان نگه داشته و درنهایت به هدفتان دست پیدا کنید. بیایید نگاهی به این امکانات و روشها بیندازیم:
ترک یکباره اعتیاد (اصطلاحا با نام Cold Turkey شناخته میشود)
این روش متداولترین روش ترک اعتیاد به مصرف دخانیات است. چیزی حدود نود درصد افرادی که قصد ترک کردن سیگار را دارند، بدون استفاده از نیکوتین جایگزین و یا سایر مواد دارویی این کار را صورت میدهند. ناگفته نماند که امکان به نتیجه رسیدن بوسیله این روش بسیار کم است، چراکه ترک کردن سیگار با استفاده از این روش کار بسیار چالش برانگیزی خواهد بود و به ارادهای آهنین نیاز پیدا خواهید کرد. درسوی دیگر اما، با این روش، بسیار سریعتر به نتیجه دلخواه خود خواهید رسید و کسانی که به خاطر بیماریهای اورژانسی باید به سرعت مصرف سیگار را متوقف کنند، میتوانند از این روش بهره بگیرند. بنا به آماری که در آمریکا منتشر شده است، تنها کمتر از پنج درصد افرادی که از این روش استفاده میکنند، به نتیجه دلخواه خواهند رسید.
استفاده از داروها و مواد دیگر
درمان بوسیله استفاده از نیکوتین جایگزین سیگار، برای افرادی استفاده میشود که بشدت به نیکوتین وابسته شدهاند و استفاده از این نیکوتین جایگزین، به مراتب سالمتر از مصرف دخانیات به منظور جذب نیکوتین خواهد بود. این روش نسبت به روش قبلی کمی امکانپذیرتر است. این نیکوتین جایگزین در محصولاتی همچون آدامس، چسب زخم نیکوتیندار و اسپریهایی که توسط مجرای بینی استفاده میشوند، وجود دارد (و برخی محصولات دیگر بسته به اینکه در کجا زندگی میکنید و چه چیزهایی در دسترس شما است). با استفاده از این روش، امکان دستیابی به موفقیت در ترک سیگار، چیزی حدود پنجاه تا هفتاد درصد افزایش پیدا میکند. بعد از گذشت یک سال که این روش بکار گرفته شده است، بین شش تا شانزده درصد افرادی که از آن استفاده کردهاند، قادر به ترک سیگار بودهاند. به نظر میرسد استفاده از چسب زخمهای نیکوتیندار نسبت به آدامس نیکوتین، نتیجهبخشتر بوده است. از عوارض استفاده از این روش میتوان به سرگیجه، درد معده، تاری دید، خارش پوست (بخاطر استفاده از چسبها) و درنهایت سردرد.
داروهای دیگری نیز وجود دارند که حاوی نیکوتین نبوده و در این روش مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از داروهایی که توسط پزشک متخصص تجویز میشود میتواند در کنار گذاشتن سیگار به شما کمک کند. حتی میتوان از برخی از این داروها در کنار محصولات نیکوتیندار دیگر استفاده کرد تا امکان رسیدن به موفقیت نیز افزایش پیدا کند. این داروها، نیکوتین ندارند، مصرف آنها اعتیادآور نیست و بنظر میرسد که کارکرد آنها در ترک سیگار، مؤثرتر از محصولات نیکوتیندار است. از تأثیرگذارترین این داروها میتوان به بوپروپیون (Bupropion) با نام تجاری ولبوترین (Wellbutrin)، و وارنیکلین (Varenicline) اشاره کرد.
بوپروپیون یک داروی ضد افسردگی است که میتواند عوارض نبود نیکوتین در بدن را کمی تخفیف دهد. میزان مدتی که باید این دارو را مصرف کنید چیزی بین هفت تا دوازده هفته است و نیز دو هفته پیش از شروع تاریخ ترک سیگار، باید مصرف این دارو را شروع کرده باشید. از عوارض جانبی استفاده از این دارو میتوان به این موارد اشاره کرد: سردرد، بیخوابی، خستگی، اضطراب، آزردگی و خشکی دهان اشاره کرد.
وارنیکلین روی گیرندههای نیکوتین در مغز تأثیر مستقیم میگذارد. با استفاده از این دارو، از مصرف سیگار، لذت کمتری خواهید برد و اثرات عدم استفاده از سیگار کمتر در شما مشهود خواهد بود. از عوارض جانبی استفاده از این دارو میتوان به این موارد اشاره کرد: سردرد، حالت تهوع، اختلال در خواب و رؤیاهای بعضاً عجیب در خواب. ادامه در بخش بعدی...(سیارک)
برخی برای ترک سیگار از سیگار های الکتریکی استفاده میکنند که اثراتی تقریبا مشابه با استفاده از محصولات نیکوتین دار دارد. بسته به اینکه چه مارکی از این محصول را خریداری کنید، دوز نیکوتین وارد شده در بدن بوسیله سیگار الکتریکی متفاوت خواهد بود و به شما کمک میکند به مرور زمان نیکوتینی که بدن شما به آن احساس نیاز میکند را کاهش دهد. با استفاده از این سیگار الکتریکی، بدن خودرا در معرض هفت هزار ماده سمی و شیمیایی که توسط سیگار معمولی تولید میشود، نخواهید گذاشت. سیستم این سیگار الکتریکی بدین گونه است که مایعی که در آن موجود است، حرارت دیده و تولید بخار میکند. یکی از مزایای استفاده از سیگار الکتریکی (به نسبت محصولات نیکوتیندار) این است که درواقع شما سیگار میکشید، اما نه آن سیگار قبلی را و این کمتر شمارا وسوسه میکند که به سمت کشیدن سیگار برگردید. در حقیقت به این خاطر یکی از عادتهای گذشته را به همراه خواهید داشت و فرایند ترک کردن سیگار از اضطراب و تنش کمتری برخوردار خواهد بود.
درمان رفتار شناختی
این روش درمانی کوتاه مدت است و تمرکز آن برروی مشکلات زندگی شخصی شما است. بوسیله این روش میتوان ذهنیات غلط فرد سیگاری را اصلاح کرد و با کاهش تمایل او به تجربه دوباره سیگار کشیدن، در ترک این عادت رفتاری، یاریرسان او بود. همچنین با استفاده از این روش میتوان شیوههای جدیدی به فرد، برای مقابله با استرسها و تنشهای زندگی شخصیاش، آموزش داد. تجربه استفاده از این روش نشان داده که میتوان روی آن حساب کرد و بکار بستن آن در کنار روشهای دیگر ترک سیگار (همانند مصرف دارو)، شانس دستیابی به نتیجهای قاطع را افزایش میدهد. ناگفته نماند که پیدا کردن شخص متخصص برای اینکار، هزینهبر و دشوار است.
هر انسانی متفاوت از دیگران است و به همین خاطر انتخاب بهترین روش برای هر فرد بسته به شرایط زندگیاش دارد؛ شخصیت فرد، شرایط زندگی و حتی خصوصیات ژنتیکی. اگر احساس میکنید از بکار بستن یکی از این روشها نتیجهای عایدتان نخواهد شد، بهتر است از روش دیگری استفاده کنید که سازگاری بیشتری با شما داشته باشد. هرآنچه که برای شما طبیعیتر به نظر بیاید، قطعا نتیجه بهتری در پی خواهد داشت. درآخر این نکته را هم باید اضافه کرد که تلاش و اراده شما نقش مهمتری از روشی که برمیگزینید بازی میکند.
حال بیایید نگاهی به مؤثرترین راهها برای ترک سیگار بیندازیم. با وجود اینکه راههای زیادی برای ترک این عادت رفتاری پیشنهاد شده است، همه آنها به یک اندازه نتیجهبخش نیستند. از اینجای مقاله به بعد قصد داریم مؤثرترین راههای ترک سیگار را، بر اساس تجربیات افرادی که آن را کنار گذاشتهاند، مطرح کنیم. تنها این را در نظر داشته باشید که زندگی شخصی هر فرد نقش مهمی در این فرایند بازی میکند و نتیجه این روشها صرفا برای همه یکسان نخواهد بود. در نهایت مهمترین عوامل تأثیرگذار بر این فرایند، تصمیم شما برای کنار گذاشتن سیگار، اراده شما و عوامل دیگری است که در زندگی شخصی شما تأثیرگذارند. با اینحال اگر قصد دارید شانس موفقیت خودرا بالاتر ببرید میتوانید نگاهی به این روشها بیندازید:
جایگزین کردن نیکوتین سیگار
راجع به این مورد در قسمت قبلی (ترک سیگار بخش اول )هم کمی صحبت شد. در اینجا به عنوان کردن نکات تکمیلی میپردازیم. اساساً شانس موفقیت در افرادی که از محصولات نیکوتیندار استفاده میکنند به طور قابل ملاحظهای افزایش پیدا میکند. صرف نظر از اینکه از کدام محصول حاوی نیکوتین استفاده میکنید (چسب زخم، آدامس و...) نتایج خوبی خواهید گرفت. با مطالعه عوارض هریک از این محصولات، آنچه را که بیشتر با شما سازگاری دارد انتخاب کنید.
هدف استفاده از این محصولات این است که به مرور زمان، دوز نیکوتین مورد نیاز بدن را کاهش دهیم. برای رسیدن به این مهم، هرروز از مقدار کمتری از محصول حاوی نیکوتین استفاده میکنیم (به نسبت روز قبلیاش). درنهایت این کار تاجایی پیش خواهد رفت که به طور کلی بینیاز از نیکوتین میشوید. بدین وسیله شانس اینکه پس از اتمام دوران ترک، به سمت سیگار بازنگردید هم افزایش پیدا میکند، چراکه بدن دیگر نیازی به نیکوتین نخواهد داشت. استفاده از این محصولات ضرری که نیکوتین برای بدن دارد را متوجه شما میکند، اما باید این را بخاطر داشته باشید که اولاً این ضرر موقتی است و در ثانی از سایر ضررهای بیشماری که مصرف دخانیات متوجه بدن خواهد کرد، درامان خواهید بود. این روش سالمترین روش پیشنهادی نیست، اما امکان کسب موفقیت بوسیله آن، به نسبت سایر روشها، بیشتر است.
برای هرکسی که سیگار میکشد، موقعیتهایی وجود دارد که درآنها، بیشتر از سایر موقعیتها احساس نیاز به سیگار کشیدن پیدا میکند. برای برخی این موقعیت، میتواند موقعیتی پر استرس باشد. برخی هم زمان و مکان مشخصی برای سیگار کشیدن خود در نظر گرفتهاند؛ برای مثال در مدت زمان کوتاهی که برای استراحت کاری پیدا میکنند و یا زمانی که با تلفن صحبت میکنند.
این را بخاطر داشته باشید که زمانی که درحال ترک این عادت رفتاری هستید، این موقعیتها از اهمیت بیشتری برخوردار میشوند و در صورت وقوع هریک از این موقعیتها، اشتیاق بیشتری نسبت به حالت عادی برای مصرف سیگار پیدا خواهید کرد. بهتر است برای اینکه از این بابت مشکلی برایتان پیش نیاید، تا حد امکان از این موقعیتها دوری کنید. این را هم بخاطر داشته باشید که اگر در طول برنامه روزانه خود، برای کشیدن سیگار، مکان و زمان مشخصی در نظر گرفته بودهاید، از آن مکان دوری کنید و زمانش که فرا میرسد، سر خودرا با چیز دیگری گرم کنید و خودرا به آن مشغول کنید. برای مثال اگر عادت کردهاید هنگام صحبت با تلفن سیگار بکشید، میتوانید از این به بعد یک کاغذ و خودکار بردارید و هنگام صحبت چیزی روی کاغذ بکشید.
ترک یکباره اعتیاد
در باره این روش هم پیش از این توضیحاتی داده شده و اینجا فقط به ذکر نکات تکمیلی بسنده میکنیم. شاید کمی به نظرتان عجیب بیاید، اما بسیاری از کسانی که موفق به ترک سیگار شدهاند از این روش استفاده کردهاند. آنها تصمیم گرفتند که دیگر سیگار نکشند و به همین ترتیب پای تصمیم خود ایستاده و در نهایت موفق به کنار گذاشتن آن شدند. اینکه افراد با استفاده از این روش در مقایسه با سایر روشها موفقتر بوده باشند ممکن است کمی منطقی نباشد، چراکه همانگونه که عنوان شد، ترک یکباره سیگار کار بسیار سختی است و حتی متخصصان نیز هیچگاه این روش را برای استفاده پیشنهاد نمیکنند. اما اگر نگاهی به آمار بیندازیم کمی تغییر نظر خواهیم داد. بنا به این آمار بیش از هشتاد درصد کسانی که موفق به ترک سیگار بودهاند از این روش استفاده کردهاند (در آمریکا). البته این را هم بخاطر داشته باشید که ترک کردن سیگار به همین سادگی نیست که تصمیمی گرفته و دیگر سمت آن نروید. کسانی هم که از این روش استفاده کردهاند مورد حمایت کامل اطرافیان خود بودهاند و در رسیدن به این مهم از آنها کمک گرفتهاند.
این افراد سعی کردند که بیشتر درکنار عزیزانشان باشند. کسانی که برایشان سرنوشت و موفقیت فرد بسیار مهم است. ترک کردن اینگونه سیگار به ارادهای آهنین نیاز دارد، در ضمن، مرتبا باید به خاطر آورد که هدف از ترک این عادت رفتاری چیست. تهیه لیست دلایل فراموش نشود.
آخرین کاری که باید مد نظر قرار بگیرد مراجعه به مکانها و کلینیکهایی است به منظور کمک به افراد سیگاری راهاندازی شدهاند. بنا به مکان جغرافیایی که درآن زندگی میکند این کلینیکها متفاوت خواهند بود.
چگونه برای مصرف دوباره دخانیات وسوسه نشویم؟
پس از اینکه کشیدن سیگار را کنار میگذارید، به دو تا سه هفته زمان نیاز خواهید داشت تا بدنتان دیگر از لحاظ فیزیکی به سیگار نیازی پیدا نکند. اگر این مدت زمان را دوام بیاورید، نیمی از راه ترک سیگار را پیمودهاید. تنها مشکلی که وجود دارد و باید از آن آگاهی داشته باشید، تأثیر شدیدی است که سیگار از لحاظ روانی بر مغز شما میگذارد. درواقع احساس نیاز به سیگار توسط مغز و از لحاظ روانی، ممکن است تا ماهها و حتی سالها پس از ترک سیگار با شما بماند. به همین خاطر باید همیشه انگیزه داشته باشید و آماده مقابله با هرگونه فشاری باشید تا زحمات شما به باد نرود. حتما این را در نظر داشته باشید که شما در هنگام ترک این عادت رفتاری تنها نخواهید بود؛ راهنماها، کتابهای کمکی و گروههای پشتیبانی بسیاری هستند که میتوانند در این امر به شما کمک کنند. اگر در طی مراحل ترک با مشکل مواجه شدهاید، حتما از این مواردی که عنوان شد کمک بگیرید. فرقی نمیکند که تازه شروع به ترک سیگار کرده باشید یا اینکه ماهها از این قضیه گذشته باشد.(سیارک)