کربوهیدرات مضر و اثرات آن در بدن بخش اول
محمد رضا عاشوریدر۱۴۰۳/۲/۱۸مدتزمان بسیار زیادی است که کم مصرف کردن (و یا حتی مصرف نکردن) غذاهای حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات سوژه بحث محققان و متخصصان تغذیه شده است. بسیاری از افراد با رعایت کردن این مسئله در رژیم غذایی خود، ادعا کردهاند که کاهش وزن داشتهاند. تحقیقاتی که اخیراً صورت گرفته است نشان میدهد که کاهش مصرف کربوهیدرات علاوه بر کاهش وزن، تأثیرات مثبت دیگری نیز روی سلامت انسان خواهد داشت، مصرف زیاد کربوهیدرات تاحدی مضر است که میتواند بدل به تهدیدی برای جان انسان شود.
بسیاری از مردم هستند که محدودیتی برای خود در خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات قائل نمیشوند و اگر از این دسته افراد هستید، باید بگوییم که کاهش مصرف اینگونه غذاها، به معنی واقعی کلمه میتواند جان شما را نجات دهد. دریک مورد تحقیقی که صورت گرفت، این نتیجه حاصل شد که افرادی که بیش از میزان تجویز شده برای انسان، در طول روز کربوهیدرات مصرف میکنند (تاچیزی حدود شصت درصد بیشتر از حد مورد نیاز بدن)، نزدیک به سی درصد بیشتر از سایرین این احتمال را بوجود میآورند که حدود هفت سال کمتر از آنها عمر کنند. این درحالیاست که با مصرف غذاهایی که کربوهیدرات کمتری دارند، این اتفاق نخواهد افتاد. بیایید نگاهی دقیقتر به روال این تحقیق بیندازیم: محققان برای دستیابی به نتیجه دراین خصوص، مردمانی بین سی و پنج تا هفتاد ساله و از ملیتهای متفاوت را برای مدت 7.4 سال (به طور میانگین) مورد بررسی قرار دادند. پرسشنامههایی استاندارد و از پیش تأیین شده برای همین منظور، بوسیله محققان دراختیار این افراد قرار گرفت و پس از اینکه به این پرسشنامهها پاسخ دادند، محققان آنها را بر اساس مصرف روزانه کربوهیدرات، چربی و نیز پروتئین در گروههای متفاوتی قرار دادند و درحقیقت آنها را گروهبندی کردند. طی مدتی که این آزمایشها صورت میگرفت، تعداد 5.796 نفر از این افراد جان خودرا از دست دادند و تعداد 4.784 نفر از این افراد به دلیل سکته قلبی و یا مغزی دار فانی را وداع گفتند. نکته جالب توجه دراین خصوص این بود که با نگاهی که محققان به پرسشنامههای این افراد انداخته و بررسیهایی که صورت دادند، مشخص شد که افرادی که در رژیم غذایی روزانه خود کربوهیدرات بیشتری مصرف کرده بودند، بیشتر در معرض خطر بوده و زودتر از دنیا رفتهاند. درسوی دیگر اما کسانی که در رژیم غذایی روزانه خود چربی بیشتری مصرف میکردند، کمتر در معرض خطر بودهاند (کسانی که سی وپنج درصد انرژی روزانه را از چربی دریافت میکردند) و تا بیست و سه درصد خطر مرگ در این افراد کاهش پیدا کرده بود. این افراد در مقایسه با کسانی که چربی کمتری مصرف میکردند (یازده درصد انرژی روزانه) هم تا چیزی حدود هجده درصد کمتر در معرض خطر سکته مغزی قرار میگرفتند.
مصرف کربوهیدرات و ارتباط آن با اختلالات قلبی
ناگفته نماند که این تحقیق به این منظور که چگونه و یا چرا کربوهیدرات سبب افزایش احتمال مرگ میشود، برنامهریزی نشده بود و تحقیقات قدیمیتری هستند که سرنخهایی دراین مورد، دراختیار ما میگذارند. مهشید دهقان، دارای مدرک دکترای تغذیه و شاغل در مرکز تغذیه دانشگاه مک مستر کانادا، از جمله کسانی است که تحقیقاتی دراین خصوص صورت داده. او دراین باره عنوان کرده است که مصرف غذاهایی با کربوهیدرات بالا سبب افزایش چربیهای مضر خون (که با نام تریگلیسرید شناخته میشود) و نیز لیپوپروتئین و کلسترولهایی میشود که برای بدن مضر است. او در ادامه صحبتهای خود عنوان کرده که علاوه بر این مشکلات، مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات بیش از اندازه میتواند سبب تجمع عوامل بیماریزایی شود که در نهایت منجر به اختلالات و بیماریهایی قلبی میشود. این اختلالات برای افرادی که کلسترول بالایی دارند، به مراتب خطرناکتر است. تا چند سال پیش همه محققان با هم بر این که چربی مضرترین چیزی است که میتواند در وعده غذایی جای داشته باشد، همعقیده بودند. اما حالا نظرشان تغییر کرده و چربی جای خودرا به کربوهیدرات داده است؛ بخصوص کربوهیدرات فرآوری شده سفید. نتایج تحقیقات صورت گرفته در این زمینه در یک ژورنال پزشکی آورده شده است و با توصل به آنها میتوان گفت که کاهش مصرف کربوهیدرات سبب افزایش عمر شده و درکنار آن جافظه را نیز تقویت میکند (این تحقیقات برروی موشهای آزمایشگاهی صورت گرفته است).
راه چاره قطع کلی مصرف کربوهیدرات نیست
پیش از آنکه به کلی مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات را از رژیم غذایی خود کنار بگذارید، بهتر است نگاهی به نظر دکتر دهقان دراین خصوص بیندازیم: «نتایج تحقیقات نشان میدهد که مصرف بسیار کم غذاهای حاوی کربوهیدرات توصیه نمیشود و برای داشتن یک رژیم غذایی سالم بهتر است حداقل تا چیزی حدود پنجاه الی پنجاه و پنج درصد میزان کالری مصرفی در روز، کربوهیدرات جذب بدن شود که به مراتب از قطع کلی مصرف کربوهیدرات و نیز مصرف بیش از اندازه آن سالمتر است. بنا به تحقیقاتی که در آمریکا صورت گرفته، بهترین میزان کربوهیدراتی که در طول روز میتواند جذب بدن شود، میان چهل و پنج الی شصت و پنج درصد کل کالری جذبشده توسط بدن در طول یک روز کامل است و این برابر با چیزی حدود نهصد الی هزار و سیصد واحد کالری در طول روز میشود (اگر کل کالری لازم برای بدن را دوهزار واحد در نظر بگیریم).
کربوهیدراتهای مفید و مضر
روزی روزگاری همه محققان براین باور بودند که چربی به طور کلی برای بدن مضر است و درحال حاضر این یکی از افسانههایی است که نباید باور کرد، چراکه تحقیقات نشان میدهد برخی چربیها برای بدن بسیار مفید هستند (برای مثال امگا 3 که در تخم مرغ و غذاهایی دیگر وجود دارد) و این درحالی است که چربیهای دیگری نیز وجود دارند (همانند چربیهای ترنس) که بسیار مضر هستند. درباره کربوهیدرات نیز همین نظریه مطرح است. خانم دکتر دهقان و همکارانش البته در تحقیقات خود تمایزی میان کربوهیدرات مصرفی توسط کسانی که مورد آزمایش قرار گرفته بودند قائل نشده بودند، با اینحال تجربههای گذشته به ما ثابت میکند که برخی غذاهای حاوی کربوهیدرات برای سلامت انسان مفید هستند و برخی نه: برای مثال کربوهیدرات موجود در سبزی و میوهجات و غلات کامل مفید هستند درصورتی که کربوهیدرات موجود در نوشیدنیهای گازدار و برنج و نان سفید مضر هستند. بهتر است مصرف غذاهای گروه دوم را کمتر کرد (اگر امکان عدم مصرف آنها به طور کلی وجود نداشته باشد).
حال بیایید نگاهی دقیقتر به آندسته از مواد خوراکیای بیندازیم که حاوی کربوهیدرات بوده و مصرفشان توصیه نمیشود.
کربوهیدراتی که مصرف آن توصیه نمیشود: آبمیوههای غیرطبیعی
شاید برایتان کمی عجیب به نظر برسد که آبمیوه که تاکنون به عنوان یک نوشیدنی کاملاً سالم درنظر گرفته میشد در این لیست جای گرفته باشد، اما این ایدهای است که شارون زارابی، متخصص تغذیه در نیویورک آمریکا مطرح کرده است و عنوان کرده که کربوهیدرات موجود در آبمیوهها برای سلامت انسان مضر است و بهتر آن است که مصرفش متوقف شود. او در این خصوص عنوان کرد: «آبمیوه طبیعی که در مخلوطکن تهیه میشود متفاوت از آبمیوهای است که از سوپرمارکتها خریداری میکنیم. بخاطر استفاده از میوههای طبیعی در تهیه آبمیوه با مخلوطکن، فیبر موجود درآن کاملاً حفظ میشود که این درباره آبمیوههای غیرطبیعی صادق نیست. درحقیقت همین فیبر است که کربوهیدرات خوب و مفید را از کربوهیدرات مضر جدا کند و میان این دو تمایز قائل میشود. شکر فرآوری شدهای که در آبمیوههای غیرطبیعی و دیگر نوشیدنیهای این چنینی استفاده میشود، میزان قندخون را به سرعت و تا حد زیادی بالا میبرد و چیزی که به این سرعت بالا میرود، به همین سرعت هم پایین آمده و سبب میشود به زودی احساس گرسنگی کنید و این دقیقاً خلاف عملکردی است که با نوشیدن آبمیوه حاوی فیبر اتفاق میافتد. زمانی که آبمیوه طبیعی مینوشید برای مدتی طولانی (بخاطر فیبر موجود درآن) احساس گرسنگی نخواهید کرد.» بنا به توصیه شارون بهتر است بجای اینگونه نوشیدنیها ، از آب و یا نوشیدنیهایی استفاده شود که شیرین نشده باشند.این مقاله ادامه دارد............ (سیارک)