حجامت و زالو درمانی
طاهره مصطفویدر۱۴۰۳/۲/۱۸به گزارش (سیارک) حجامت و زالو درمانی تاریخچه‌ی دور و درازی دارند. برای هزاران سال، طبیبان و حکیمان از زالوهای خون‌آشام برای درمان انواع مشکلات جسمی استفاده کرده‌اند، نوش‌دارویی که هر چیزی را از «نفخ تا تب» درمان می‌کند. برون انگل (اکتوپارازیت) درمان همه‌فن حریفی بود که اطبای دوران باستان از آن استفاده می‌کردند و باید بدانیم که این نام (Ectoparasite) از واژه‌ی آنگلوساکسون «Loece» مشتق شده است که به‌معنای طبیب یا شفادهنده است و به ارتباط تنگاتنگ و دور و درازِ پزشکی با این کرم اشاره می‌کند.
زالوی پزشکی (زالوی طبی)، هیرودو مدیسینیلز، یک پارازیت بی‌مهره است که بر مکیدن خون حیوانات برای بقا وابسته است، عموماً خون ماهی‌ها، حلزون‌ها، لاک‌پشت‌ها و گاهی اوقات انسان‌هایی که وارد آب‌های محل زندگی این جاندار می‌شوند. یک مکنده‌ی پشتی (عقبی) در حین مکیدن خون از سمت مکنده‌ی بطنی (شکمی)، که سه آرواره‌ی غضروفی به همراه خطی از صدها دندان نیشِ ریز دارد، به میزبان می‌چسبد. در یک وعده، آنها می‌توانند 5 تا 15 میلی‌لیتر خون را بمکند، یعنی سه برابرِ وزنِ خونِ خودشان. پس از آنها از میزبان خود را جدا کردند، متراکم و باد کرده هستند و به مدت یک تا دورز حدود 50 تا 100 میلی‌لیتر اضافه از خون را از شکار خود بیرون می‌دهند که علت این امر تمدید اثر روان‌کننده‌ای است که بزاق دهان زالو دارد. توانایی زالو در خارج نمودنِ خون آزاد از میزبانشان نتیجه‌ی ویژگی‌های منحصر به فرد بزاقِ زالو است که متحوی پروتئین‌ها و آنزیم‌ها گوناگون با خاصیت ضد لختگی و به‌مانند داروی وازودیلاتیو عمل می‌کنند؛ این پروتئین‌ها مانع تشکیل لخته‌ی خون می‌شوند و جریان ثابت خون را تضمین می‌کنند و زالو هم در این میان یک دل سیر خون نوش جان می‌کند.
اکنون فواید حجامت بر همگان روشن است، اکنون هزاران سال است که پزشکان از آزادسازی درمانی خون به‌منظور برطرف نمودن مشکلاتِ جسمی استفاده می‌کنند، در این میان زالو به‌عنوان ابزار درمانی حیاتی شناخته می‌شود که دقیقاً به‌علت توانایی هضم خون و f که در بزاق آن وجود دارد مورد استفاده قرار می‌کیرد. قرن‌هاست که زالو درمانی در هر دو بخش هنر و ادبیات دیده می‌شود .یک نقاشی دیواری از داخل یک معبدِ مصری که به 1557 سال پیش از میلاد باز می‌گردد پرستاری را نشان می‌دهد که با دقت مشغول قرار دادن زالو روی پیشانی یک بیمار است، در حالی که توصیف دقیقِ زالو درمانی در متون پزشکیِ یونان باستان از 200 سال پیش از میلاد یافت شده است، و نیز در ادبیات و نسخه‌های برجای مانده به زبان پارسی، چینی، عربی و سانسکریت که به قرن اول بعد از میلاد باز می‌گردد. (سیارک)
با این حال، اوج شکوفایی زالو درمانی در طی قرن نوزدهم میلادی رخ داد، در آن زمان اروپایی‌ها شیفته‌ی کرم‌های هرمافرودیک (دونرمکی) شده بودند و آنها را بالاجبار در درمان امراض و دردهای بیشماری استفاده می‌کردند از جمله چاقی، صرع، مشکلات بینایی یا گلو درد که تنها بخشی از انواع امراض و عارضه‌هایی‌اند که از زالو برای درمان آنها استفاده می‌شد. در آن دوران، این موجوداتِ سرد و چسبناک را پزشکان «ابزار جایگزین‌ناپذیر طبی» می‌دانستند و تقاضای برای آنها آنقدر زیاد بود که در 1183، 42 میلیون زالو واردِ فرانسه شد تا به تقاضاها پاسخ داده شود. برخی از دلالانِ زالوهای فرانسوی مجبور شدند تا اسب‌های مسن بخرند، آنها را در برکه‌ها قرار دهند تا مطمئن شوند که زالوها غذای کافی دارند. البته، بهترین نمونه‌ها از سوئد و مجارستان وارد می‌شدند که با دقت در جعبه‌های چوبی که با کود گیاهی مردابی و ماسه پر شده بودند تحویل رسانی می‌شدند. (سیارک)
زالو درمانیِ طبی در اواخر قرن نوزدهم دچار اُفت شد، تا اینکه در دهه‌ی 80 میلادی توسط جراحان پلاستیک به عنوان بخشی از یک روش ابتکاری برای درمان مشکل خون به‌دام افتاده که بافت ایمپلنت یا بازسازی شده را احاطه کرده است مورد استفاده قرار گرفت، به این روش در زبان محاوره‌ی پزشکی «هضم رگِ برگشته» می‌گویند. در این روش درمانی، خون هضم شده و راکد در اطراف بافت و اندامِ ایمپلنت شده را آزاد می‌کنند در نتیجه مانع لخته‌شدن و مرگ بافت (نکروز) می‌شوند و امکان رشد مویرگ‌های کوچکِ ارزشمند را در داخل بات در حال ترمیم مهیا می‌کنند. زالو درمانی باعث بهبودِ نتایج کاشت دوباره‌ی انگشت‌های قطع شده‌ی دست و پا و گوش شده‌اند؛ برای بهتر شدنِ روند بهبود در جراحی بازسازی سینه و در نجات و حفظ تگ‌ها و زواید پوستی پیوند خورده‌ی در معرض خطر از بین رفتن.
در واقع، در مقالات گزارش شده است که زالوها باعث بهبود میزان موفقیت این روش‌ها بین 60 تا 80% می‌شوند.
با آنکه زالوها کاربردهای نوید‌بخشی در جراحی پلاستیک مدرن دارند، استفاده از آنها نیز می‌تواند باعث بروز بیماری‌های واگیردار پوستی و بافت نرم به‌علت انتقال موجوداتِ ریزِ متورم شونده می‌شوند. نظیر هر حشره یا پستاندار دیگری، سیستم هاضمه‌ی زالوها نیز می‌تواند حاوی انواع باکتری‌ها باشد، از جمله باکتری‌های آبزی که به آنها آئروموناس می‌گویند که معمولا در آب‌های شور و تازه و تلخ در محیط زندگی کرم ها پیدا می‌شوند. آئروموناس‌ها بخش حیاتی میکروفلورای بطن زالو هستند، رابطه‌ی همزیستی بین این دو ارگانیزم بر باکتری‌هایی متکی است که مواد مغذی و احتمالاً انزیم هضم پروتئین تولید می‌کنند و زالو نیز سلول‌های خونی غنی از اکسیژن را تهیه می‌کند.
با این حال، وجود این باکتری‌ها باعث افزایش خطرات نادرِ واگیر و سرایت طی زالو درمانی می‌گردد. ابتلا توسط آئروموناس می‌تواند بین 2 تا 7 روز پس از آغاز زالو درمانی رخ دهد و می‌تواند زخم‌های عفونی را با شدت‌های مختلف در پی داشته باشد که از زخم‌های چرکی کوچک و دمل گرفته تا عفونت‌های شدید به‌همراه باکتری‌ها و فاسیاهای خورنده‌ی بافتِ بدن. گه‌گاه با گزارش‌هایی مربوط به ابتلا به آئرونوماس پس از زالو درمانی مواجه می‌شویم، اما میزان ابتلا را از 2.4% تا 20% به همراه 30% کاهش در میزانِ جراحی‌های موفق تخمین می‌زنند. ابتلا پس از جراحی به آئرونوماس می‌تواند به قطع انگشتانِ دست و پا که پیش از این کاشته شده بودند (ایمپلنت)، نکروزِ تگ‌های پوستی یا ابتلای سیستمیک به عفونت‌ها منجر شود که ممکن است به هفته‌ها تزریقِ درون وریدی آنتی‌بیوتیک‌ها نیاز داشته باشد. (سیارک)
درمان پیشگیرانه‌ی بیمار با آنتی‌بیوتیک‌ها، که می‌تواند گاهی‌اوقات باعث جلوگیری از سرایت و حتی از بین بردن کرم‌ها در محلول‌های ضد عفونت یا مایعاتِ آنتی‌بیوتیکی شود، در کاهش ریسک خطر ابتلا به بیماری موثر نشان داده شده است. سرایت آئروموناس خروجی‌های بدتری در بخش هایی از بدن دارد که منابع عروقی کمتری دارند نظیر بینی یا انگشتان، اما البته سختی کار آنجاست که از زالوها به طور ویژه برای تسکین خون هضم شده در چنین نواحیِ فقیر از منابع استفاده می‌گردد. در نتیجه‌ی این معمای پیچیده، از زالو درمانی نباید در افرادی با شرایط پزشکی خاص استفاده کرد که بدن آنها مانع از پاسخ ایمنی شدید می‌شود، از جمله افرادی که دچار مشکلات کبدی، دیابت، نارسایی‌های خونی و سیستم به‌خطرافتاده‌ی ایمنی هستند.
هزاران سال پس از اولین استفاده‌ی آن در میان اطبای باستان، همچنان ممکن است تعجب‌آور به نظر برسد که زالو درمانی همچنان در پزشکی نقش مهمی دارد. استفاده‌ی امروزی از این خون‌خوارِ سرد و چسبناک و زشت ممکن است به‌طور ویژه به نظر برسد که با حوزه‌ی جراحی پلاستیک همخوانی دارد، نوعی دارو که برای بهبود شکل و کارکرد طراحی شده است. با این حال، زالو همچنان در جوامع پزشکی مختلف وجود دارد و به‌عنوان ابزار درمانی بسیاری از پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این پست را چگونه می‌بینید؟ برای شما مفید بود؟ لطفا با نوشتن کامنت در زیر ما را مطلع کنید. (سیارک)
مترجم itrans.ir