پنج سوال اساسی برای شروع پروژه تحقیقاتی


چرا من تصمیم گرفته ام که این پروژه تحقیقاتی را انجام دهم؟ اگر پاسخ شما به این سؤال این است که به من گفته شده است که چنین کاری بکنم، خواه از سوی استاد(پروژه دانشجویی) خواه از سوی رئیس (پروژه کاری )، شما باید به این فکر کنید که چگونه انگیزه خود را در طول تحقیق حفظ کنید. پژوهش می تواند یک فرایند طولانی باشد و وقت زیادی از شما بگیرد. اگر شما می خواهید که پروژه تحقیقاتی تان را با موفقیت به انجام برسانید باید یاد بگیرید که چگونه علاقه خودتان به کار را حفظ کنید.
اما اگر شما پژوهش را به خاطر جذابیتش انجام می دهید، یا این که احساس کرده اید که در ادبیات تحقیقی موجود درباره موضوع مورد نظر خلل و فُرجی وجود دارد که باید برطرف شود، شما از جهت انگیزه دیگر هیچ دغدغه ای نخواهید داشت. من چگونه می توانم علاقه ام به تحقیق را حفظ کنم؟ جواب روشن و واضح این سوال آن است که باید موضوعی انتخاب کنید که علاقه شما را برمی انگیزد. اکثر شما در حوزه ی تخصصی تان حق چنین انتخابی را دارید.  در این صورت خلاق باشید و به این بیاندیشید که چه چیزی علاقه شما را به خودش جلب می کند. اما اگر موضوع قبلاً برای شما انتخاب شده است، در این صورت تلاش کنید تا روشی را به کار گیرید که بیشترین جذابیت را برای شما دارد. در حین مطالعه این کتاب شما با روش های بسیاری آشنا خواهید شد و می توانید تصمیم بگیرید که کدام روش برای شما جذابتر است. به طور مثال، شاید ریاضیات در مدرسه برای شما جذابیت داشته است. اگر اینگونه است شاید شما ترجیح دهید که به کندوکاو عمیق در نرم افزارهای آماری بپردازید. یا این که شاید از شما دعوت شده است که به عنوان عضو یک گروه کانونی بر روی تحولات بازار متمرکز شوید و از انجام این کار تجربه ای جالب به دست آوردید. در اینصورت شاید شما ترجیح دهید که گروه کانونی مورد نظر خودتان را تشکیل دهید. یا این که شاید شما به گروه خاصی از مردم علاقه مند بوده اید و دوست دارید که در حین مطالعه رفتارهای این گروه، با شرکت در فعالیت های این گروه، خودتان را در این گروه غرق کنید. من چه ویژگی های شخصیتی ای دارم که می تواند در به انجام رساندن تحقیق به من کمک کند؟ وقتی دارید برای انجام تحقیقتان برنامه ریزی می کنید، درباره آن چیزهائی که دوست دارید و آن چیزهائی که دوست ندارید، قوت ها و ضعف ها بیاندیشید. اگر شما با مردم رابطه خوبی دارید شاید به انجام تحقیقی علاقمند شوید که مستلزم انجام مصاحبه هائی درباره مسائل خصوصی افراد است.
اگر شما از ریاضیات و آمار به کلی نفرت دارید، از پژوهش های پیمایشی بزرگ اجتناب کنید. آیا شما در معاشرت با دیگران خوب هستید؟ آیا مردم با شما راحت هستند و به شما اعتماد می کنند؟ یا این که شما انزوا و خلوت را ترجیح می دهید و روز خود را با اینترنت سپری می کنید؟ هر یک از این خصوصیات شخصیتی با یک نوع خاص از روش تحقیق مطابقت دارد. شما در حین مطالعه کتاب حاضر نکاتی را یادداشت خواهید کرد که در آینده به هنگام تحقیق به درد شما خواهد خورد. من چه تجربه و مهارتهائی دارم که می توانند در انجام تحقیقاتم به من کمک کنند؟ اگر تحقیق شما با شغلتان مرتبط است، تجربه های کاریتان به هنگام انجام تحقیق دستگیر شما خواهند بود. شما به هنگام طراحی مسیر تحقیقتان باید از این تجربه های ارزشمند بهره برداری کنید. حتی اگر تحقیق شما کاری و مرتبط با شغلتان نباشد، باز تجربه ها و مهارتهائی خواهید داشت که در به انجام رساندن این تحقیق شما را یاری خواهند کرد. اگر شما سه سال در دانشگاه دانشجو بوده اید، شما مهارت خوبی برای بررسی و جستجوی منابع تحقیقی خواهید داشت و این مهارت در به انجام رساندن پروژه تحقیقاتی تان به شما کمک خواهد کرد. برخی از شما ممکن است که مهارتهائی در زمینه کار گروهی، سازماندهی و مدیریت زمان داشته باشید. تمام این مهارتها نقشی کلیدی در به انجام رساندن تحقیقتان ایفا خواهند کرد. درباره رابطه میان تجربه ها و تخصص هائی که کسب کرده اید، با پروژه تحقیقاتی ای که در حال انجام آن هستید، بیاندیشید، این کار به شما کمک خواهد کرد که بفهمید کدام یک از مهارتها و تجربه هائی که دارید می توانند شما را در حل مشکلی که با آن مواجه هستید یاری کنند. بسیاری از تحقیقات به این دلیل شکست می خورند که پیش از آغاز کار محققین به مسائل پیش روی شان اصلاً توجهی ندارند و درباره راه حل های احتمالی نمی اندیشند. اندیشیدن به تمام جوانب موضوع مورد تحقیق پیش از برنامه ریزی از اهمیت وافری برخوردار است. شما به هنگام انجام تحقیق باید به اندیشیدن به روش های نامتناسب با موضوع مورد تحقیقتان بپرهیزید. به مثال ذیل توجه کنید:
مثال 1: جیمز
جیمز می خواست درباره تجربه های دانشجویان دانشگاه شهرش درباره اسکان و مسکن تحقیق کند. او یک پرسشنامه طراحی کرد و برای 1000 نفر از دانشجویان ارسال کرد. وقتی پاسخ ها را جمع آوری کرد متوجه شد که اطلاعات این پرسشنامه ها اصلاً ربطی به مسأله ای که او بدان علاقه مند بود ندارند. وقتی جیمز دغدغه هایش درباره این موضوع را با معلمش در میان نهاد، متوجه شد که او به رویکردها و تجربه های دانشجویان درباره خانه های اجاره ای علاقمند است. پرسشنامه او به صورت بدی طراحی شده بود و به همین خاطر اطلاعات مورد نظر او را در اختیارش قرار نمی داد. او مجبور شد که پرسشنامه طراحی شده را کنار بگذارد و مصاحبه رو در رو را جایگزین آن کند. او سه ماه را صرف طراحی پرسشنامه ای کرده بود که هیچ اطلاعات مهمی را در اختیار او نمی گذاشت. اگر او کمی بیشتر به ماهیت تحقیقش می اندیشید، و تفاوت تحقیق کیفی و کمی را می دانست، او می توانست زمان و انرژی قابل توجهی را ذخیره کند.

پنج سؤال اساسی

وقتی شما شروع به فکر کردن درباره پروژه تحقیقاتی تان می کنید، باید پنج سؤال اساسی را مد نظر داشته باشید: چه چیزی؟ چرا؟ چه کسی؟ کجا؟ کی؟
وقتی این پنج سؤال را به طور کامل مورد ملاحظه قرار دادید، آن وقت می توانید به این مطلب فکر کنید که اطلاعات مورد نیازتان را چگونه جمع خواهید کرد.

چه چیزی؟

تحقیق شما درباره چه چیزی است؟ پاسخ این سؤال را باید با تمام جزئیاتش ارائه دهید. یکی از سخت ترین مراحل ابتدائی انجام یک تحقیق این است که بتوانید پروژه خودتان را تعریف کنید. بسیاری از تحقیقات به دلیل عدم توانائی محقق بر تعریف پروژه تحقیقاتی اش با شکست مواجه می شوند. شما باید بتوانید پروژه خودتان را در یک جمله خلاصه کنید. اگر شما نمی توانید این کار را بکنید، مطمئن باشید که یا موضوع تحقیقتان بسیار گسترده است، یا این که حدود و ثغور آن به درستی مشخص نیست یا این که بیش از اندازه مبهم است.

چرا؟

چرا شما می خواهید این تحقیق را انجام دهید؟ هدف شما از انجام این تحقیق چیست؟ خوب استاد یا رئیس تان شما را موظف به انجام تحقیق کرده است، اما باز باید شما دلیلی برای انتخاب این موضوع خاص برای تحقیق داشته باشید. شاید دلیل این انتخاب صرفاً علاقه شما به این موضوع خاص باشد. این برای شروع خوب است چرا که شما باید به موضوع مورد تحقیقتان علاقمند باشید تا بتوانید شور اشتیاق و انگیزه لازم برای به انجام رساندن تحقیق را در خودتان حفظ کنید. یا این که شاید شما متوجه شکاف ها و کمبودهائی در ادبیات تحقیقی موجود شده اید این دلیل خوبی برای انجام تحقیق است چرا که نشان می دهد که شما تحقیقی وافی و کافی درباره پیشینه مطالعاتی موضوع مورد نظرتان انجام داده اید.
یا این که شاید شما می خواهید برای یک کار خدماتی یا تجاری یک سرمایه گذار پیدا کنید، و به همین دلیل اول تحقیق می کنید که بفهمید که آیا تقاضائی برای خدمتی که شما می خواهید عرضه کنید وجود دارد یا نه. مهم نیست که دلیل شما برای انجام پروژه تحقیقاتی مورد نظرتان چیست، هر چه باشد باید به صورت دقیق درباره چرائی و مقصودتان از انجام این تحقیق بیاندیشید، زیرا این بر روی موضوع تحقیق، روش تحقیق و نیز نحوه ارائه یافته های تحقیق تأثیرگذار خواهد بود. اگر شما این تحقیق را به عنوان یک رساله دانشگاهی انجام می دهید، آیا تحقیق شما زمینه را برای وصول به معیارهای فکری مد نظر مهیا می سازد؟ آیا تحقیق شما مواد لازم برای تهیه یک رساله دانشگاهی را در اختیارتان قرار خواهد داد؟ یا این که تحقیق شما موادی مبهم و زیاد را جمع خواهد کرد که قابل تلخیص در قالب رساله مورد نظر شما نخواهد بود؟ اگر شما این تحقیق را به قصد دریافت کمک مالی تحقیقاتی از یک مؤسسه دانشگاهی انجام می دهید آیا از فرمت مورد نظر این مؤسسه اطلاع دارید؟ اگر اطلاع دارید، شما باید تحقیقتان را طوری برنامه ریزی کنید که مطابق با فرمت مورد نظر باشد.

چه کسی؟

چه کسانی در تحقیق شما شرکت خواهند کرد؟ (من در این کتاب به کسانی که در تحقیق شرکت می کنند، شرکت کنندگان یا پاسخ دهندگان می گویم و اصلاً علاقه ای به اصطلاح مرسوم سوژه ها ندارم). در این مرحله از تحقیق ضرورتی ندارد که دلنگران تعداد شرکت کنندگان در تحقیقتان باشید چرا که بعداً می توانید نقایص را برطرف کنید. با این حال شما باید بدانید که با چه نوع افرادی سر وکار خواهید داشت و باید بدانید که چگونه با آن ها ارتباط برقرار خواهید کرد. اگر شما مجبور به انجام تحقیق در بازه زمانی مشخصی هستید، نباید کسانی را برای تحقیق انتخاب کنید که ارتباط برقرار کردن با آنها برای شما هزینه هائی را در بر دارد. همچنین اینترنت راهی کم هزینه برای دسترسی به افراد مورد نظرتان است خصوصاً اگر دانشجو هستید و به اینترنت مجانی دسترسی دارید.

کجا؟

شما کجا قرار است که تحقیقتان را انجام دهید؟ اگر به این موضوع از لحاظ جغرافیائی بیاندیشید این مسأله به شما کمک خواهد کرد که دامنه تحقیقات خودتان را محدود به مکانی خاص کنید. همچنین باید به وقت و منابع مالی ای که در اختیار دارید بیاندیشید. اگر شما دانشجوئی هستید که هزینه های سفرتان را کسی تأمین نمی کند باید مکانی را برای تحقیق انتخاب کنید که به منزل، کالج یا دانشگاه تان نزدیک باشد. اگر شما به لحاظ مالی ضعیف هستید و مشکل بودجه دارید، مکانی را انتخاب کنید که بتوانید با پای پیاده به آن جا بروید و نیازی به پرداخت هزینه حمل و نقل شهری نداشته باشید.
همچنین شما باید به مکان انجام تحقیقات میدانی تان نیز بیاندیشید. دقیقاً کجا قرار است که مصاحبه های رو در روی تان را انجام دهید؟ آیا اتاقی در موسسه شما وجود دارد که به صورت مجانی در اختیارتان قرار گیرد؟ یا این که شما تصمیم دارید که مصاحبه ها را در خانه خود شرکت کنندگان در تحقیق انجام دهید؟ آیا انجام این کار فکر خوبی است؟ آیا با این کار خودتان را به خطر نمی اندازید؟ آیا شما با این کار مشکلی ندارید؟ اگر پاسخ تان به این دو سوال اخیر نه است شما باید حتماً یک بار دیگر درباره موضوع مورد تحقیقتان بیاندیشید. طی این 15 سال من فقط یک بار در خانه یک غریبه احساس ناراحتی کردم . این اتفاق ممکن است برای شما هم رخ دهد و نباید به راحتی خودتان را در معرض خطر قرار دهید. به این موضوع به صورتی دقیق فکر کنید که آیا موضوعی که برای تحقیق انتخاب کرده اید سلامتی شما را به خطر می اندازد یا نه؟

کی؟

شما کی قرار است که تحقیقتان را انجام دهید؟ اندیشیدن به این موضوع به شما کمک خواهد کرد که بدانید آیا موضوعی که برای تحقیق انتخاب کرده اید در بازه زمانی مورد نظرتان قابل اجراست یا نه. این موضوع همچنین درباره زمانبندی دقیق مصاحبه ها با شرکت کنندگان در تحقیق به شما کمک خواهد کرد. شما خواهید دانست که آیا شرکت کنندگان در زمان مورد نظر شما در دسترس هستند یا نه. اگر شما می خواهید درباره وضعیت کلاس های درس و دانش آموزان در مدارس تحقیق کنید نباید تعطیلات تابستانی را برای انجام کار تحقیقی تان انتخاب کنید. شاید در ظاهر این موضوع واضح به نظر برسد، ولی من چندین پروپوزال تحقیقاتی خوب را مشاهده کرده ام که دانشجویان در زمان جمع آوری اطلاعات به افراد مورد نظرشان دسترسی ندارند.
بعد از این که به این سوالات اساسی به صورت دقیق فکر کردید، تلاش کنید که پروژه تحقیقاتی تان را در یک جمله خلاصه کنید. بعد از انجام این کار، با رئیس یا استادتان مشورت کنید و درباره موضوعی که انتخاب کرده اید از آن ها نظرخواهی کنید. از آن ها بپرسید که آیا موضوع مورد تحقیق شما را درک می کنند؟ اگر پروپوزال تحقیقاتی تان برای آن ها مبهم است آن را بازنویسی کنید و یک بار دیگر به آن ها نشان دهید. من نمی توانم بیش از این بر اهمیت این مرحله از تحقیق تأکید کنم. اگر مطالبی را که تا اینجا بیان کردم به صورت دقیق درک کنید، در ادامه مراحل تحقیقاتی تان کارتان با دشواری مواجه نخواهد شد. اگر شما این مطالب را به درستی درک نکنید در ادامه با مشکل روبرو خواهید شد. (سیارک)

 

نظرات

برای ارسال نظر باید وارد حساب کاربری شوید. ورود یا ثبت نام

بیشتر بخوانید