چرا بعضی از کودکان شبیه پدر و برخی مانند مادر هستند

ژنتیک یکی از دشوارترین زمینه های پزشکی است. این علم به بررسی پدیده های وراثت و تغییرپذیری در شکل ظاهری و سلامتی افراد می پردازد. و به این سوال پاسخ می دهد که قوانین تبارشناسی چگونه بر کودکان تأثیر می گذارد؟ نوزادان از کدام یک از والدین  بیشترین صفات را دریافت می کنند و چرا؟ 

• ژن غالب و مغلوب
• کروموزوم XX و XY
• احتمالات میزان شباهت کودک به یکی از والدین
• زمان بر صفات ژن تأثیر می گذارد
• ژن استعداد چاقی
• فرمول تعیین قد فرزند در آینده
• ژن رنگ چشم
• ژن چال صورت
• ژن موهای فر
• چگونه بفهمیم فرزند ما چه شکلی خواهد شد

برای اولین بار ، اصول انتقال صفات ارثی به فرزندان از والدین در قرن 19 توسط زیست شناس و گیاه شناس اتریشی ، ابوت گریگور مندل تدوین شد. در آینده ، این آزمایشات او بود که به عنوان پایه و اساس پیشرفت ژنتیک کلاسیک خدمت کرده و به عنوان یک نتیجه از مکانیسم های مولکولی وراثت توضیح داده شده است. فرزندان هر ارگانیسم زنده 50٪ از مواد ژنتیکی خود را از مادرش دریافت می کند ، و نیمی دیگر را از پدرش دریافت می کند. اما هرکدام از والدینش نیز به نوبه خود ، 50٪ ژنها را از اجداد خود ، و آنها نیز به نوبه خود به ارث برده اند. با این حال ، اغلب اوقات صفات فقط پدر یا فقط مادر در ظاهر کودک دیده می شود.

 

چرا این اتفاق می افتد؟ چنین میراثی با چنین مفهومی مانند صفات غالب و مغلوب همراه است. غالب نه تنها در ظاهر ، به عنوان مثال ، موهای تیره و فرفری ، بینی بزرگ و چشمان قهوه ای است. مواردی از قبیل سازگاری ژنهای مغلوب و غالب وجود دارد و مثلاً در مواردی مادر که بلوند کم رنگ است و پدر دارای موی سرخ و پرپشت است ، اکثر بچه ها به احتمال زیاد دارای موی قرمز شده اند ، اگرچه هر دو این علائم مغلوب بوده اند. اما در این حالت ، موهای قرمز و پوست تیره حاکم خواهند شد و وارثان ، فرقی نمی کند ، پسرها یا دختران ، مانند پدر به نظر برسند.

 

همانطور که از بخش دانشکده زیست شناسی مشخص است ، چه جنسیتی کودک به دنیا می آید بستگی به ترکیب کروموزوم هایی دارد که او به ارث می برد. تا سال 1890 ، جانورشناس و سیتولوژیست آلمانی ، پاول آگوست اتو هنکینگ ، کروموزوم X را به عنوان عنصری مرتبط با جنسیت ژنتیکی و تا حدودی بیشتر زن معرفی کرد. امروز XX مخفف مجموعه ای از کروموزوم های زن ، و XY مجموعه ای از کروموزوم های مرد است. از آنجا که فرزندان نیمی از مواد ژنتیکی خود را از هر والد می گیرند ، او می تواند فقط X را از مادر خود به ارث برده و Y یا X را از پدرش به ارث ببرد و بعد از آن یا پسر یا دختر تشکیل می شود.

 

اگر فرزند پسر باشد، آنگاه مادر (X) به احتمال زیاد ویژگیهای ظاهری وی را به او می دهد. و اگر فرزند دختر باشد ، ممکن است کودک به همان اندازه که شبیه مادر است به پدر هم شبیه باشد.

 

میزان شباهت کودک به یکی از والدین تنها علائم بیرونی نیست. دختری که شبیه به مادر مسلط خود در چهره اوست ، ممکن است شخصیت پدر و راه رفتن او داشته باشد و حتی نوعی دستنوشته مشابه را به ارث ببرد. دانشمندان دانشگاه لستر ، انگلستان ، در اواخر قرن گذشته ، مجموعه ای از تحقیقات را سالها انجام دادند و الگوهای شگفت انگیزی را بنا نهادند. از 87٪ موارد از پدر به فرزند ، تمام بیماریهای موجود در سیستم قلبی عروقی و ناهنجاریهای روانی فرمهای اسکیزوئیدی از طریق کروموزوم Y منتقل می شود.

 

کروموزوم های X حامل ژن هایی هستند که به هوش مرتبط هستند. هوش از پدر فقط به دختران منتقل می شود از کروموزوم (X) ، و این نصف است. پسران به هیچ وجه توانایی های ذهنی را از پدر خود به ارث نمی برند ، اما در 55٪ موارد ناهنجاری های رشدی  مثل"شکاف کام" ، "لب شکری" ، کوتوله گرایی را به ارث می برند.

پسر از مادرش هوش و سایر توانایی های خلاقیت را دریافت می کند ، که این زن به نوبه خود (احتمالاً در 77٪) از پدرش به ارث برده است. بنابراین الگویی که فرزند دختر (نوه) شباهتی به پدر بزرگ داشته باشد و توانایی های او را خواهد داشت احتمالاً تا 65٪ است.

 

بسیاری از والدین متوجه شده اند که در صورت تولد دو فرزند سبزه و موی تیره به طور ناگهانی یک نوزاد با موهای بلوند و روشن دارند. در خانواده ای که همه والدین دارای چشم قهوه ای هستند ، نوزاد به دلایلی  عنبیه روشن چشم ها را نشان می دهد. یک سوال منطقی بوجود می آید. چگونه این اتفاق افتاد که میراث به طور غالب کار نکرد؟

 

دکتر ساموئل ام. شاینر ، مدیر گروه زیست شناسی محیط زیست ، بنیاد ملی علوم ، واشنگتن ، ایالات متحده ، این موارد بسیار مکرر را با این واقعیت توضیح می دهد که بیشتر ویژگی های بیرونی یک فرد نتیجه کار مشترک چندین ژن والدین است. در نتیجه ی این ، برخی از اثرات ژنتیکی تقویت می شوند ، برخی دیگر کاهش می یابد یا حتی کاملاً خاموش می شود.

 

به عنوان مثال ، ژن های مسئول رنگ مو و همچنین رنگ چشم ها ، ملانوسیت ها یا سلول هایی که در بافت ها رنگ ایجاد می کنند را تنظیم می کنند. در دنیای مدرن ، آنها تحت تأثیر عوامل بیرونی زیادی قرار دارند. در نتیجه ، در یک کودک با موی نه روشن و نه تیره ، تحت تأثیر هورمونها بر روی ملانوسیتها ، از بلوند تیره تا قهوه ای روشن تغییر می کنند.

 

بنابراین ، در دو والدین سبزه ، فرزند آنها به زودی خیلی تیره تر از آنها می شود.

دکتر مایکل بیگلیتر ، مشاور ژنتیک در بیمارستان کودکان، کانزاس سیتی ، ایالات متحده ، توضیح می دهد که رنگ چشم در نوزادان به دلیل تأثیر رنگدانه های ژنتیکی ، در ابتدا با پدر و مادر خود یا با یکی از آنها اختلاف نشان دهد، به زودی به همان اندازه والدینش تبدیل می شود.

استعداد چاقی یا تناسب اندام به صورت ژنتیکی به فرزندان به ارث می رسد. در ۲۵ درصد از موارد، وزن و سایز بعضی افراد بستگی به ژن آن ها دارد. در اغلب موارد، افراد سعی در کاهش وزن دارند که آن را از پدر و مادر خود کسب کرده اند. در چنین مواردی، کم کردن این اضافه وزن به شدت دشوار می باشد. اما این دلیلی برای پرخوری نیست و حتی در چنین شرایطی که استعداد چاقی ارثی می باشد رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی با تحرک مؤثر است.

 

استعداد چاقی یا تناسب اندام را می توانیم بصورت برابر از پدر و مادر به ارث ببریم، اما استعداد چاق شدن و اضافه وزن  بیشتر از استعداد تناسب اندام  غالب است و به فرزندان منتقل می شود.وزن فرزند تنها به مادر مرتبط است و ارتباطی به وزن پدر ندارد. فرزندان در صورتی لاغر خواهند بود که مادر آن ها لاغر باشد. اگر مادر چاق باشد، ممکن است فرزند او دارای اضافه وزن باشد.

قد

بلندی و کوتاهی قد پدرها در مقایسه با مادرها تأثیر بیشتری در قد فرزند می گذارد. مردان بلند قد صاحب فرزندان بلند قدتریمی شوند. به طور متوسط، حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد از قد یک شخص به قد پدر و مادر او ارتباط دارد و 20 تا 40 درصد آن از تغذیه و رژیم غذایی، سبک زندگی و سلامت فرد تأثیر می گذارد. علاوه بر این، همه ی فرزندان یک پدر و مادر، قد بلند یا قد کوتاه نیستند. معمولا کوچک ترین فرزند کوتاه تر از بقیه ی فرزندان خانواده می شود.

 

برای تعیین قد فرزند آینده ی خود از فرمول زیر استفاده کنید:

اگر صاحب فرزند پسر شده اید، قد مادر و قد پدر را جمع کرده و سپس ۱۲/۷ سانتیمتر به آن اضافه کرده و مجموع این اعداد را  بر ۲ تقسیم نمایید. عدد به دست آمده، قد پسر شما در آینده است.

اگر صاحب فرزند دختر شده اید، قد مادر و پدر را جمع کرده و مجموع آن ها را منهای عدد۱۳نمایید. سپس عدد به دست آمده را بر ۲ تقسیم نمایید. رقم نهایی، قد دختر شما در آینده است.

 

در میان رنگ چشم ها، قهوه ای ژن غالب می باشد. بنابراین اگر یکی از والدین (به ویژه پدر) چشم های تیره و مادر چشم های آبی یا سبز داشته باشد، رنگ چشم های فرزند آن ها به احتمال زیاد قهوه ای می شود. احتمال آبی شدن رنگ چشم های فرزندتان صفر نمی باشد، اما این اتفاق تنها در صورتی می افتد که پدر یا مادر حامل ژن رنگ چشم آبی باشند.

 

آبی و سبز ژن های مغلوب به حساب می آیند و از میان این دو، آبی غالب تر از سبز می باشد. دقت کرده باشید چشم سبز  خیلی کمیتر از چشم آبی است اما باز هم امکان دارد پدر و مادری که هر دو چشم آبی هستند ، صاحب فرزندی با چشم های قهوه ای شوند.

 

چال صورت ژن مغلوب می باشد. اگر حداقل پدر یا مادر دارای چال صورت باشند، ممکن است که فرزند آن ها هم چال صورت داشته باشد.

 

موی فر ژن غالب است، اما اگر موی یکی از والدین فر فری باشد ، باز هم احتمال دارد فرند آن ها موی فر نداشته باشد.

اگر پدر و مادر هر دو موهای فر دارند، موهای فرزند آنها هم فر خواهد شد. ولی اگر کسی در خانواده ی آن ها(از نزدیکان خونی) موی صاف دارد،امکان دارد موی فرزند آن ها هم صاف شود.

اگر پدر و مادر هر دو موهای صاف دارند، موی فرزند آن ها هم صاف می شود.

اگر یکی از والدین موی فر و یکی موی صاف داشته باشد،موی  فرزند آن ها حالت دار می شود.

 

ساده ترین راه این است که آلبوم عکس های خانواده پدر و مادر را نگاه کنید. به ویژگی های ظاهری ای که تقریبا در بین همه به نحوی دیده می شود دقت کنید :قد بلند یا کوتاه ،  شکل بینی سر بالا، جنس و حالت موی فرفری، رنگ چشم تیره  و غیره). این ویژگی ها غالب می باشند و به احتمال بسیار زیاد فرزند شما هم دارای این ویژگی ها می شود.