ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری
طاهره مصطفویدر۱۴۰۳/۲/۱۸
شاخص های سلامت در امریکا، بیانگر روندهای امیدوارکننده ای هستند. برای مثال، میزان مرگ و میر به رکورد پایین رسیده، مرگ های ناشی از بیماری قلبی و سکته درحال نزول هستند، میزان ابتلا به سرطان های معده و دهانة رحم روبه کاهش است، نرخ امید به زندگی در حال افزایش است و میزان ابتلا به بیماری های عفونی و مسری به طور چشمگیری کاهش یافته اند.
این روندها، کاملا مثبت هستند. به نظر می رسد که این کشور، آگاهی جمعی خود را درجهتی که حاکی از ارزش بسیار بالای سلامتی است، تغییر داده است. بواسطة این موفقیت ها، ملت، چالش تسریع این روندها و انجام آن به شیوه ای مقرون به صرفه را پذیرفته اند.
یکی از بزرگترین ترس های مقامات دولتی و متخصصین سلامت، این است که سلامت و مراقب های بهداشتی کافی تبدیل به تجمل شده و تنها توسط ثروتمندان قابل پرداخت باشد.
فشار افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی، افزایش درک از عوامل تعیین کنندة سلامت و شفاف سازی نقش رفتارهای بهداشتی شخص، سبب بر تاکید بیشتر کثیری از متخصصین سلامت و سیاست گذاران بر جلوگیری از بیماری و ارتقای سلامت مثبت نسبت به مراقب های بهداشتی، شده است.
مردم آمریکا، شروع به مورد توجه قراردادن سلامتی خود و مسئولیت پذیری در قبال آن، کرده اند. به حد زیادی بواسطة تلاشهای برنامه های ارتقای سلامت، تعداد بیشتر و بیشتری از مردم، توجه دقیقتری به آنچه که می خورند و می آشامند کرده، و از فرصت ها برای ورزش مداوم، کاهش وزن، ترک سیگار وآگاهی بیشتر از خطرات بهداشتی در محیط، استفاده می کنند.
نیروهای اجتماعی و سیاسی دیگر نیز بر رفتار آمریکایی هایی که داشتن احساسی بهتر و زندگی کاملتر برایشان مهم است، تاثیر داشته اند. آمریکایی هایی، به یادگیری بیشتر درخصوص سلامت عاطفی و اجتماعی خود علاقه مند شده اند؛ بسیاری از آنها، تلاش بر افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس دارند و سایرین، آگاهانه در تلاش برای حساستر، خلاقتر و دخیل تر شدن، هستند. در عین حال، به اندازه ای ارزش اجتماع، کنترل محلی و افزایش دخالت در روند تصمیم گیری وجود دارد.
تمامی این نیروها، روندها و رویکردها ترکیب شده اند تا جلوگیری از بیماری و آسیب و نیز ارتقای سلامت و تندرستی، به نظر بهترین انتخاب ها برای بهبود بیشتر سلامت عمومی مردم آمریکا باشد. پیشگیری و ارتقاء، به وضوح ایده هایی هستند که، زمانشان فرا رسیده است .
سلامت فردی
با وجود اینکه هزینة مراقبت های بهداشتی در وضع بحرانی ای قرار دارد و شهروندان ثروتمندتر دسترسی بیشتری به آن دارند، مراقبت های بهداشتی، مترادف با تندرستی نیست؛ بلکه تنها یکی از چهار عوامل تعیین کنندة سلامت است. درک تعاملات این عوامل، به تسهیل توسعة یک فلسفة بنیادین برای برنامه های ارتقای سلامت، کمک می کند. چهار عامل تعیین کنندة اصلی شامل (1) عوامل ارثی یا بیولوژیکی، (2) محیط ، (3) مراقبت های بهداشتی و (4) سبک زندگی است.
عوامل ارثی یا بیولوژیکی
مهندسی ژنتیک در هرگونه مفهوم عملی، هنوز یک حقیقت دوردست بوده و حتی با تسلط بر توانایی های این زمینه، احتمال دارد که ملاحظات فلسفه ای و اخلاقی، کاربرد آن را محدود سازند. از این رو، در آیندة قابل پیش بینی، افرادی که استعداد ژنتیکی درجهت بیماری داشته یا محیط جنینی ناسالمی دارند، هنوز به متولد شدن ادامه خواهند داد. با این وجود، هنگامی که جمعیت کل، در نظر گرفته شود، آنانی که چنین استعدادی دارند، تنها درصدی خیلی کمی از جمعیت را تشکیل می دهند.
محیط
مجموعة روبه افزایشی از شواهدی وجود دارند که به صراحت و بطور نگران کننده ای حاکی از سهم عمدة عوامل محیطی در ابتلا، مرگ و میر و سلامت کلی هستند. در جنبة مثبت ،از دیدگاهی تاریخی، کنترل محیط، به نسبت سایر عوامل، کمک بیشتری به ارتقای تندرستی و کاهش بیماری های تهدیدکنندة زندگی کرده است. برنامه های سلامت عمومی برای جلوگیری از مسمومیت سربی، ایجاد بهداشت حرفه ای و استانداردهای ایمنی، فلوئوردار کردن منابع آب، اطمینان از غذا، دارو و تجهیزات پزشکی سالم و تعیین میزان استاندارد مواد سمی ای که در محیط، آزاد می شوند، تنها تعداد قلیلی از اقدامات زیست محیطی ای هستند که بمنظور افزایش طول عمر و ارتقای تندرستی، صورت گرفته اند.
در جنبة منفی، همان تکنولوژی ای که مسئول این پیشرفت ها بوده است، سبب بوجود آمدن مسائل نیز شده-است. بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، دارای مشکلات آلودگی هوای جدی ای هستند. مهاجرت جمعیت به جوامع کوچکتر روستایی، به قدری سیستم های آب و فاضلاب را مشمول مالیات کرده است که قریب بر یک سوم تا یک دوم سیستم های آبی ایالات متحدة آمریکا، ناسالم عنوان شده اند. حتی چاه های عمیق خصوصی سابق نیز دیگر منبع تامین آب سالم قابل تضمینی نیستند، زیرا افزایش نشت ضایعات از سیستم های سپتیک، شروع به نفوذ به خاک به همراه باکتری های حمل بیماری کرده است. عصر هسته ای، با خود تهدیدی از آلودگی هسته ای را به عرصه آورده است که اگر ناشی از ایمنی مورد تردید خود رآکتورهای هسته ای نباشند، از زباله های خطرناکی که صنعت هنوز روشهای دفع مناسبی برای آنها نیافته است، می باشد. سایر زباله های سمی حاصل از صنعت که زیست فروسایش پذیر نیستند، یکی دیگر از خطرهای بالقوه بهداشت محیط را عرضه می کنند. روشهای دفع قابل قبول زباله، یافت نشده اند. محل های دفع زبالة قدیمی، گاز متان به اتمسفر و آبهای زیرزمینی اطراف محل های دفن، انتشار می کنند. دراصل، بر برخی از مشکلات زیست-محیطی غلبه شده، برخی ایجاد شده و برخی دوباره با پیامدهایی بازگشته اند. تعداد کثیری از این مشکلات، پتانسیل اثرگذاری قابل توجهی بر سلامت انسان ها دارند.
مراقبت های بهداشتی
دو جنبة متمایز ازهم درخصوص مراقبتهای بهداشتی وجود دارند که همة ما را تحت تاثیر قرار میدهند. جنبة اول ــ تکنولوژی ــ که درطی دو دهه در مرکز توجه عموم قرار داشته است. پیشرفت های تکنولوژیکی، حیرت آور بوده و مسئول افزودن سالهای پرباری به زندگی دهها هزار نفر هستند. برای مثال، توموگرافی کامپیوتری محوری یا اسکنر CAT ،که تجهیزات اشعه ایکس را با یک کامپیوتر و یک تلویزیون مجهز به لامپ پرتو کاتدی ترکیب میکند، قابلیت نمایش برش های عرضی از بدن انسان برای یافتن تومور با آسیب رگ خونی را دارد. سایر ابزارهای تکنولوژیکی شامل تجهیزات همودیالیز پیچیده در فرم های قابل حمل برای بیماران کلیوی، اندام مصنوعی و سایر ابزار کنترل که قادر به نظارت یک جنین در رحم مادر بوده و کمربندهای الکتروکاردیوگرام که برای آگاهی از یک سکتة قلبی آتی توسط بیماران پوشیده می شوند، هستند.
پیشرفت های تکنولوژیکی به قدری سریع درحال رخ دادن هستند که تا زمانی که تعداد زیادی از ابزارها تولید شده وقابل کاربرد شوند، سایر تجهیزات پیشرفته تر، از پیش توسعه یافته اند. این ابزارهای شگفت آور و در عین حال پرهزینه، توجه جامعة ما ،که به نظر مسحور ابزارهای الکرونیکی شده است، بخصوص آنهایی که در مراقبتهای بهداشتی مورد کاربرد هستند را جلب کرده اند.
روند دوم در مراقبت های بهداشتی، که نهایتا بیشتر برای سلامت کلی مردم موثر است، گرایش افزاینده در مراقبت های پزشکی از خود می باشد. تعداد زیادی از ابزار ارزیابی سلامت و کتابهایی درمورد تکنیک های مراقبت از خود وارد بازار شده اند. بسیاری از دانشگاهها، دوره های انتخابی مراقبت های پزشکی از خود را که درآنها دانشجویان از کاف فشارخون، گوشی پزشکی، اتوسکوپ، دماسنج های دهانی و مقعدی استفاده می کنند، را برقرار کرده اند. آنها انجام خود آزمایی از پوست، دهان، مهبل، پستان ها، ناخن ها، چشمان، بیضه ها را آموخته و به آنها آموزش داده شده که چگونه بیشترین بهره را از ملاقاتهایشان با پزشکان یا سایر ارائه کنندگان مراقبت-های بهداشتی، ببرند. به علاوه، دهة اخیر شاهد توسعه ای در مراقبت های بهداشتی به اصطلاح "متناوب" بوده-است.
سبک زندگی
در گذشتة نه چندان دور، مردم قربانی شده و به مرگ زودرس ناشی از بیماری های مسری دچار شدند. امروزه، بیماریهایی که بیشتر مردم دراثر آنها جان خود را از دست می دهند، بیماریهای مزمنی هستند که منتهی به زوال جسمی و روانی می شوند. بیماری قلبی، سرطان و سکته مسبب 70 درصد آمارکل مرگ های موجود در این کشور بوده و نمونه هایی از دژنراسیون که عمدتا ناشی از روندهای سبک زندگی شخصی هستند.
همانگونه که در جدولپایین نشان داده شده است، این عوامل عمدة مرگ، حاکی از یک تغییر در عوامل غالب مرگ در ایالات متحدة آمریکا از بیماری های مسری به بیماری های مزمن یا دژنراسیون هستند. این بیماری های مزمن، عمدتا از سیستم قلبی و عروقی، نتیجه ای از زوال جسمی آهسته و تدریجی هستند. نشان داده شده-است افرادی که اطلاعات و اخطارهای درخصوص خطرات سیگارکشیدن، اهمیت مقابله با استرس، فواید ورزش را نادیده گرفته اند ــ به عبارت دیگر، آنانی که سبک های زندگی ای را اتخاذ کرده اند که آنها را در معرض خطر قرار داده است ، به نسبت بیشتری از بیماری های مزمن رنج می برند.
امروزه، اکثر متخصصین سلامت، یک سبک زندگی سالم را بعنوان تنها عامل تعیین کنندة مهم سلامت، هنگام ملاحظة بیماری های مزمن، میدانند. سبک زندگی، عامل تعیین کنندة اساسی سلامت، هنگام بررسی بیماری های مزمن بوده و بیماری های مزمن تبدیل به عامل عمدة مرگ شده است. بنابراین، سبک زندگی بعنوان عامل تعیین کنندة اصلی سلامت کلی درنظر گرفته شده است. (سیارک)
ده عامل اصلی مرگ |
تعداد مرگ و میر |
نرخ به ازای هر 100000 |
درصد کل |
درصد توزیع تجمعی |
بیماریهای غیرمسری |
||||
بیماری قلبی |
717976 |
0/336 |
8/38 |
8/38 |
سرطان |
386529 |
9/180 |
9/20 |
7/59 |
بیماری قلبی-عروقی |
181741 |
1/85 |
8/9 |
5/69 |
تمامی حوادث دیگر |
52706 |
7/24 |
8/2 |
3/72 |
آنفولانزا و ذاتالریه |
49497 |
2/23 |
7/2 |
0/75 |
تصادفات موتورسیکلت |
49234 |
0/23 |
7/2 |
7/77 |
دیابت |
32976 |
4/15 |
8/1 |
5/79 |
سیروز کبد |
30804 |
4/14 |
7/1 |
2/81 |
تصلب شرایین |
28745 |
5/13 |
6/1 |
8/82 |
خودکشی |
28668 |
4/13 |
5/1 |
3/84 |
منبع: مرکز خدمات بهداشت عمومی ایالات متحدة آمریکا برای کنترل بیماری، سند شمارة 725-99، ژوئیه 198.