تغذیه در دوران بارداری و شیردهی
شیما تیموریدر۱۴۰۳/۲/۱۸
آرزوی همه والدین داشتن فرزند سالم، کاملا تکامل یافته و با تغذیه ی مناسب است. خانم سالمی که قبل از بارداری و در دوران بارداری تغذیه ی خوبی داشته باشد، بیشترین شانس را برای یک بارداری بدون عوارض، کودک سالم و توانایی شیر دادن فرزندش دارد.
برای پدر و مارد منتظر و خانواده ی آنها دوره ی بارداری یک دوران منحصر به فرد است و خیلی چیز ها هست که به آن فکر می کنند و انجام شان می دهند. افراد زیادی در ایجاد یک نتیجه ی مثبت برای بارداری نقش دارند مانند همه ی اعضای گروه مامایی که شامل پزشک، پرستار، ماما، رژیم شناس یا تکنسین رژیم شناسی، آموزش دهندگان بهداشت، مددکاران اجتماعی، روانشناس و ...
در ارتباط با تغذیه باید وضعیت تغذیه ی مادر و دریافت و رفتار های غذایی او بررسی و ارزیابی شود، مشاوره ی فردی و ارجاع مناسب مثلا به برنامه WIC ( برنامه ی مکمل غذایی برای زنان، نوزادان و کودکان ) به یک روش هماهنگ صورت گیرد.
بارداری
-رشد و تکامل جنین:
در طول 9 ماه بارداری، یک جنین سالم به وزن حدود 3 تا 4 کیلوگرم و قد حدود 50 سانتی متر می رسد.تکامل بیشتر دستگاه های بدن مثل پوست، اسکلت، لوله گوارش، قلب، کبد، ریه ها، سیستم عصبی و کلیه ها در طول هفته های دوم تا هشتم بارداری اتفاق می افتد. هر مشکلی از قبیل کمبود یا مسمومیت های تغذیه ای یا یک ماده ی محیطی مضر، در این مرحله ی بحرانی در تکامل جنین اختلال ایجاد می کند، ممکن است اعضای بدن به توانایی کامل نرسند یا آسیب های پایدار به وجود بیاورند.با سپری شدن این مرحله ی بحرانی، هیچ ناهنجاری ای نمی تواند به طور کامل تصحیح شود. (سیارک)
-تغییرات مادری:
برای تامین نیاز های جنینی که در حال تکامل است اندازه ی رحم، جفت، مایع آمنیوتیک و حجم خون افزایش پیدا می کند. پستان ها هم برای تولید شیر بزرگ تر می شوند. پیش اندوخته ی انرژی ( چربی )، و پروتئین برای زمان زایمان و شیردهی فراهم می شود.
افزایش وزن؛ وزن اجزای مختلف که تغییرات جنینی و مادری را ایجاد می کند حدودا 9 کیلوگرم می باشد.برای اندازه گیری روزمره ی قد و وزن زن حامله باید روش های اختصاصی و قابل اعتماد توسط مراقبت های بهداشتی مامایی اتخاذ شود و نتایج در هر معاینه ی قبل از تولد ثبت شود.
افزایش وزن توصیه شده بر اساس وزن برای قد یا BMI ( نمایه ی توده ی بدنی ) پیش از بارداری عبارت است از: برای زن با نمایه ی توده ی بدنی طبیعی افزایش وزن بین 11.5 تا 16 کیلوگرم، زنان با BMI پایین تر افزایش وزن بیشتر و زنان با نمایه ی توده ی بدنی بالاتر از طبیعی افزایش وزن کمتری باید اتفاق بیفتد. زنان کوتاه قد در هر گروه BMI باید سعی شان بر این باشد که کمترین افزایش وزن را در آن گروه پیدا کنند. زنانی که خیلی جوان هستند و یا زنانی که سابقه ای از افزایش وزن نا کافی برای خود و یا کودک دارند باید افزایش وزن بالاتر گروه شان را پیدا کنند.
روندی که افزایش وزن دارد به اندازه ی کل مقدار افزایش وزن اهمیت دارد. برای یک زن با BMI طبیعی، در طی سه ماهه ی دوم و سوم بارداری وزن گیری حدود 0.4 کیلوگرم در هفته پیشنهاد شده است. برای زنان با وزن کمتر، این مقدار کمی بیشتر پیشنهاد می شود مثلا حدود 0.5 کیلو گرم در هفته و برای زنانی که اضافه وزن دارند میزان کمتری از افزایش وزن مثلا حدود 0.3 کیلوگرم در هفته پیشنهاد می شود. زنانی که بسیار چاق هستند باید وزن گیری آنها به صورت اختصاصی برای خودشان مشخص شود.
اگر زن بارداری در طی سه ماهه ی اول بارداری وزنش به سرعت افزایش پیدا کند نباید آن را با کم کردن مقدار اضافه وزن در ادامه ی بارداری جبران کند. بلکه باید سعی اش بر این باشد که اضافه وزن ثابتی را داشته باشد. از طرف دیگر اضافه وزن ناکافی در طول سه ماهه ی اول و دوم نمی تواند در طول سه ماهه ی سوم بارداری کاملا جبران شود.
در طول بارداری باید به زن باردار آموزش تغذیه و مشاوره ی فردی داده شود. همچنین فعالیت های بدنی اش ارزیابی شود و تشویق به داشتن مقدار و برنامه مناسب فعالیت شود.
تامین نیاز های تغذیه ای
-میزان توصیه شده ی غذایی:
میزان توصیه شده غذایی در طول مدت بارداری و حتی بیشتر از آن در طول دوره ی شیردهی، افزایش پیدا می کند. هر چند که باید نیاز های هر زن باردار به صورت فردی تعیین شود، اما یک سری روش های محدودی دراین زمینه وجود دارد. یکی از این رویکرد ها، گرفتن پیشینه ی غذایی یا تعیین بسامد مصرف مواد غذایی همراه با پرسش هایی در رابطه با موقعیت های خاص مثل محدودیت در انتخاب غذا، برنامه ی کاری نا منظم و یا درآمد محدود می باشد. علاوه بر این ها باید آزمایش های روتین به خصوص هموگلوبین، هماتوکریت یا فریتین صورت گیرد.
آب: در طی دوران بارداری نیاز روزانه به آب تنها چیزی حدود 30 میلی لیتر افزایش پیدا می کند. که این آب برای مایع خارج سلولی، کیسه ی آمنیوتیک و جنین ضروری می باشد. به هر حال آب برای فعالیت درست روده و جایگزینی مایع از دست رفته در اثر استفراغ در صورت بروز تهوع صبح گاهی مهم است.
انرژی: مهم ترین نمایه ی کفایت یا عدم کفایت انرژی میزان وزن به دست آمده است. از آنجا که بیشترین افزایش وزن در دوران حاملگی در طی سه ماهه ی دوم و سوم اتفاق می افتد میزان نیاز به انرژی در این مدت ها افزایش بیشتری دارد.به خاطر داشتن این نکته بسیار مهم است که همان طور که غذا های مصرفی باید انرژی کافی داشته باشند، باید پروتئین ها، آب، فیبر، اسید های چرب ضروری، ویتامین ها و مواد معدنی لازم را نیز فراهم آورند. برای مثال مصرف چیپس سیب زمینی و یک نوشیدنی شیرین برای ناهار ممکن است انرژی لازم برای وزن گیری را فراهم کرده باشد اما مقدار ناچیزی از سایر مواد مغذی که برای یک زن باردار و جنین او لازم است را دارد.
ویتامین ها: تقریبا می توان گفت که نیاز به تمام ویتامین ها در طی بارداری افزایش پیدا می کند با این حال افزایش نیاز به برخی از این ویتامین ها بیشتر از بقیه است. داده های تحقیقاتی نشان می دهد که دریافت واقعی ویتامین ها ی B6, D, E و فولات کمتر از میزان توصیه شده ی غذایی است.اگر چه مقادیر توصیه شده دریافت معمولا در حدی است که به وسیله ی غذا تامین می شود، زنانی که در شرایط خاصی می باشند استثنا هستند. مثلا زنان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ممکن است برای تامین مقدار کافی از ویتامین D و ریبوفلاوین به توجه بیشتری نیاز داشته باشند. زنانی که گیاهخوار مطلق هستند ممکن است به مکمل ویتامین B12 نیاز داشته باشند.
تحقیقات در مورد نقش فولات در پیشگیری از نقایص لوله ی عصبی مانند اسپینا بیفیدا ادامه دارد. به استثنای مواردی که ممکن است کمبود فولات وجود داشته باشد نیاز زنان به فولات در پیش از بارداری و در طول آن می تواند از طریق انتخاب خوب غذا ها بر آورده شود و نمایه های خونی باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
شواهدی وجود دارد که ویتامین A اثرات سمی بر روی جنین دارد و باید از تجویز مکمل آن برای زنان باردار اجتناب شود.
مواد معدنی: به نظر می آید که نیاز به بسیاری از مواد معدنی در طول دوران بارداری افزایش پیدا می کند. علیرغم محدود بودن موارد پژوهشی، داده های تحقیقاتی نشان می دهد که دریافت غذایی آهن، کلسیم، روی، منیزیم از میزان توصیه شده غذایی کمتر است. هر چند، در میزان توصیه شده محدوده ی سلامت وسیعی در نظر گرفته می شود. و در طول بارداری، در پاسخ به افزایش نیاز بدن، میزان جذب مواد معدنی افزایش و مقدار دفع کاهش پیدا می کند. همچنین شواهد به دست آمده از مطالعات روی حیوانات و انسان ها نشان می دهد که مقدار زیاد بعضی مواد معدنی مثل سلنیوم و روی ممکن است سمی باشد. تداخل مواد مغذی با یکدیگر در طی جذب و متابولیسم را نیز باید مد نظر داشت. برای مثال دریافت زیاد کلسیم و ویتامین D در جذب روی اختلال ایجاد می کند.
بیشترین میزان افزایش غذایی در پاسخ به نیاز آهن است. به خاطر ذخیره ی محدود آهن در بسیاری از زنان، احتیاجات جنین در حال رشد ( به ویژه در سه ماهه ی آخر ) و از دست دادن خون در حین زایمان، نیاز به آهن خیلی بیشتر از مقداری است که یک رژیم غذایی خوب بتواند آن را تامین کند. از میان تمام مواد مغذی، فقط مکمل آهن در دومین و سومین سه ماهه ی بارداری تجویز می شود ( 30 میلی گرم سولفات فرو در روز ).
مادر با انتخاب خوب مواد غذایی به طور کلی قادر به تامین مواد معدنی خواهد بود. مگر این که به دلایلی به کمبود بعضی مواد معدنی دچار باشد. چنین مواردی شامل زنانی می شود که روزانه کمتر از 600 میلی گرم کلیسم از موادی که منبع فسفر و منیزیوم نیز هستند، دریافت می کنند یا دچار عدم تحمل لاکتوز هستند یا انتخاب غذایی آن ها دریافت مواد معدنی را محدود می کند. افزایش دریافت مواد مغذی از طریق غذا ها بر افزودن مواد مغذی خاص به غذا ارجحیت دارد. به طور کلی تمام مواد مغذی در رژیم غذایی بهترین موقعیت را برای هموستاز بدن فراهم می کند.
درگذشته سدیم محدود می شد. به دلیل این که جنین، بافت های مادری و حجم در حال افزایش خون، همه به سدیم احتیاج دارند دیگر محدود کردن سدیم توصیه نمی شود مگر این که دریافت آن بیشتر از نیاز بدن باشد.
انتخاب غذا
به خاطر افزایش نیاز به انرژی، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی بهتر است مواد غذایی با استفاده از هرم راهنمای مواد غذایی انتخاب شود.یک نمونه برنامه ی غذایی برای مثال آورده شده است:
| زن باردار | نوجوان باردار | زن شیرده | |
| غلات غنی شده یا سبوس دار | 1 سهم | 1 سهم | 1 سهم |
| نان، برنج، ماکارونی غنی شده یا تهیه شده از دانه کامل | 5 سهم | 5 سهم | 5 سهم |
|
سبزی ها شامل: |
|||
| سبزی های زرد تیره یا برگ دار سبز تیره | 1/2 فنجان | 1/2 فنجان | 1/2 فنجان |
| سیب زمینی | 1 عدد متوسط | 1 عدد متوسط | 1 عدد متوسط |
| سایر سبزی ها (هر روز یکی خام) | 1 تا 1/2 فنجان | 1 تا 1/2 فنجان | 1 تا 1/2 فنجان |
|
میوه ها شامل: |
|||
| مرکبات | 1 سهم | 1 سهم | 1 سهم |
| سایر میوه ها | 3 سهم | 3 سهم | 3 سهم |
| شیر پر چربی، کم چربی یا بدون چربی | 3 تا 4 فنجان | 5 تا 5.5 فنجان | 5 تا 5.5 فنجان |
| گوشت، مرغ، ماهی ( وزن پخته ) | 4 انس | 4 انس | 4 انس |
| تخم مرغ ( در هفته ) | 3 تا 4 عدد | 3 تا 4 عدد | 3 تا 4 عدد |
کره یا مارگارین غنی شده سهم های اضافی از مواد غذایی فوق الذکر، پس غذا ها، چربی برای پختن غذا، قند، شیرینی ها هم برای تامین نیاز های کالریکی برای هر شخص متناسب با خودش مصرف شود.
* هر انس برابر با 28 گرم است.
مصرف 1.5 تا 2 فنجان بیشتر شیر می تواند کلسیم و مواد مغذی ضروری را تامین کند. نوجوانان باردار برای تامین کلسیم مورد نیاز باید 5 تا 5.5 فنجان شیر مصرف کنند. بسیاری از غذا های محلی می توانند مواد مغذی شیر را به بدن برسانند و جانشین شیر شوند. به علاوه محصولات لبنی در تهیه ی غذا های آماده ی زیادی به کار می روند.
در سال های اخیر اهمیت بهداشت و بی خطر بودن مواد غذایی مصرفی زنان باردار مشخص شده است. خطر میکروارگانیسم ها و مسمومیت با جیوه در صدر قرار دارد. تمام مواد غذایی باید با حداکثر مراقبت از فروشندگان معتبر خریداری شود و با روش های بهداشتی تهیه گردد. مسمومیت با جیوه برای زنان باردار بسیار خطرناک است. قرار گرفتن جنین در معرض جیوه در سه ماهه اول بیشترین خطر را دارد. در ایالات متحده سازمان بهداشت عمومی توصیه می کند که به زنان باردار آگاهی داده شود در هفته بیشتر از 200 گرم ماهی شکاری مانند کوسه ماهی یا اره ماهی مصرف نکنند.
نکات ویژه ی غذایی و تغذیه ای:
- تغییرات عمومی رژیم غذایی:
تهوع و استفراغ صبح گاهی ( بیماری صبح گاهی ) در سه ماهه ی اول بارداری را می توان با مصرف کردن غذا های پر کربوهیدرات مانند نان برشته، کراکر یا شیرینی خشک تخفیف داد. از مصرف غذا های سرخ شده و چرب باید پرهیز شود. به جای سه وعده غذا در روز بهتر است چندین وعده کوچک غذایی مصرف نمود. مایعات همراه با غذا نوشیده نشود بلکه در فاصله ی بین وعده های غذایی صرف شود. تا حد امکان باید بو های تند ناشی از خود غذا ها یا پختن آن ها حذف شود.
یبوست مشکل عمومی اواخر بارداری است. فشار رحم بزرگ شده بر کولون یکی از دلایل آن است. هورمون های جفت که اثر آرام کننده بر عضلات لوله ی گوارش دارند نیز در بروز یبوست نقش دارند. با مصرف بیشتر مایعات، میوه ها و سبزی های خام غلات و نان سبوس دار و داشتن برنامه ی منظم فعالیت بدنی، یبوست قابل اجتناب است.
-مکمل ویتامینهای چندگانه و مواد معدنی:
برای زنانی که دریافت غذایی آنها ناکافی است یا کسانی که از نظر پزشکی در معرض خطر بالا قرار دارند، مثل زنانی که چند جنین دارند یا آنها که سیگار میکشند، مکمل مواد مغذی تجویز میشود.
مواد مغذی پیشنهاد شده شامل ویتامینهای B,D,C و فولات و مواد معدنی کلسیم، آهن، روی و مس میباشد. برای جذب مطلوب مواد مغذی توصیه میشود خانم باردار مکمل را در فاصله ی وعده های غذایی و یا قبل از خواب مصرف کند ( همراه با میان وعده یا وعده غذایی مصرف نشود ).
-ویار غذایی:
بعضی از خانمها در دوران بارداری نسبت به بعضی موادغذایی ویار پیدا میکنند. هیچ دلیلی وجود ندارد که ویار بعلت نیاز تغذیهای خاصی پدید میآید. ارضای اینگونه و بارها به شرط اینکه در مصرف متعادل انواع موادغذایی تداخل ایجاد نکند، ضرری نخواهد داشت.
-خوردن مواد غیرغذایی:
بعضی از زنان باردار، بخصوص در برخی گروههای قومی و مناطق جغرافیایی، انواعی از مواد غیرغذایی مانند خاک رس، گچ، خاکستر سیگار، یخ و نشاسته لباسشویی میخورند. خوردن اینگونه مواد غیر طبیعی که ارزش غذایی ندارند یا ارزش غذاییشان کم است بنام Pica شناخته میشود. دلیل این ویار های غیر معمولی مشخص نیست. به چند نکته در مورد خوردن مواد غیر غذایی باید توجه شود ممکن است مواد غیر غذایی به جای مواد غذایی خورده شود مواد غیر غذایی معمولا با جذب مواد مغذی تداخل میکنند، موادی مانند خاک رس میتوانند انسداد روده ایجاد کنند، مصرف گچ اندود دیوار یا خوشبوکننده های هوا می توانند واکنش های سمی به وجود بیاورند. مصرفی یک بسته نشاسته لباسشویی حدود ۱۶۰۰ کیلو کالری اما بدون آب، پروتئین، ویتامین ها یا مواد معدنی تأمین میکند.
بارداری پرخطر
-بارداری پر خطر کدام است؟
بارداری پر خطر، بارداری است که احتمال سقط خودبه خود، مرده زایی، تولد نوزاد کم وزن و یا تولد نوزاد با ناهنجاری های مادرزادی زیادی داشته باشد. بارداری پرخطر شامل مادری که احتمال زایمان نارس دارد یا در معرض خطر سلامت یا تغذیه ای است، نیز میگردد.
البته هر خانمی که در گروه پرخطر قرار میگیرد، نوزاد کم وزن یا نوزاد دارای نقص مادرزادی به دنیا نمی آورد. هر زنی نیز مستعد مشکلات مادری نمی باشد اما شرط احتياط حکم میکند که کارکنان بهداشتی خیلی سریع وجود هر عامل خطر را تعیین کنند و مشاوره لازم برای بهبود رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی ارائه دهند.
-بارداری نوجوانان:
حدود یک میلیون نوجوان هر ساله باردار میشوند. نیاز های تغذیه ای این گونه مادران برای رشد، تکامل و بالغ شدن قابل توجه است. احتیاج جنین به مواد مغذی نیز به این نیاز ها اضافه می شود. متاسفانه بسیاری از دختران نوجوان قبل و در طی بارداری صبحانه نمی خورند، برای میان وعده از غذا های دارای ارزش غذایی کم استفاده کرده و برای حفظ اندام مصرف غذایی شان را محدود می کنند.
نوجوانانی که با بارداری روبرو میشوند، چه دختر و چه پسر، ترک تحصیل می کنند که موقعیت های محدودی در زندگی برایشان فراهم میکند. طردشدن از طرف والدین، محروم شدن از حقوق اجتماعی توسط همسر، تصور ضعيف از خود نیز به این مشکلات می افزاید.
دختران باردار زیر ۱۵ سال در گروه پرخطر ویژه قرار دارند. اغلب دچار مشکلاتی مثل کم خونی، مسمومیت دوران بارداری (اکلامپسی)، زایمان طولانی و با مشکل میشوند. نوزادان آنها بیشتر کم وزن هستند و مرگ و میر نوزادی در آنها بالا است. به طوری که یا بلافاصله یا در ماه اول پس از تولد از بین می روند. بارداری های مکرر قبل از ۲۰ سالگی مادر جوان و نوزاد به دنیا نیامده را در گروه شديدا پر خطر قرار می دهد.
کم خونی:
کم خونی میکروسیتیک هیپوکرومیک ناشی از فقر آهن در بسیاری از زنان باردار دیده میشود. کم خونی ماکروسیتیک به دلیل کمبود فولات، کمتر شایع است، اما آثار سوء شدیدی مثل نقایص لوله عصبی در جنین دارد. کم خونی ماکروسیتیک در زنان بارداری که گیاه خوار هستند به دلیل کمبود ویتامین B12 ایجاد میشود. تمام این کم خونی ها به وسیله بهبود رژیم غذایی و به ترتیب مصرف مکمل آهن، فولات و ویتامین B12 قابل پیش گیری می باشند. وضعیت مطلوب تغذیه ای قبل از بارداری و دریافت کافی مواد مغذی در طی بارداری برای جلوگیری از سه نوع کم خونی فوق الذکر ضروری است .
مصرف الکل:
به دنبال مصرف یک نوشیدنی الکلی، غلظت الكل در گردش خون مادر باردار به سرعت بالا میرود و وارد گردش خون جنین میشود. الکل از خون جنین بسیار آهسته تر از مادر دفع می گردد. در همین زمان میزان اکسیژن در دسترس جنین کاهش مییابد. بنابراین تعداد کمتری سلول جنینی ساخته میشود.
سندرم جنبن الكلي" یک در هر ۱۰۰۰ تولد اتفاق می افتد و سبب عقب افتادگی ذهنی میشود. این سندرم نوزادان زنانی که الکلیک مزمن هستند یا پنج بار در روز مصرف می کنند به وجود می آید. اما مصرف دو بار الکل در روز با اختلالات یادگیری، نقص در تمرکز و نارس بودن کودک همراه است. سندرم جنين الکلی قابل پیش گیری است.
داروهای ممنوع:
مصرف داروهایی مثل کوکائین و مشتقات آن مادر و جنین را در خطر بسیار شدید قرار میدهد. محققین به جمع آوری شواهدی در مورد آثار جانبی متابولیکی و تغذیه ای استعمال مزمن و حاد داروها ادامه می دهند.
استفراغ بارداری:
حدود ۲ درصد از زنان در اولین سه ماهه بارداری استفراغ بارداری را که برای زندگی تهدید کننده است، تجربه میکنند. کمابی، مقادیر بالای سدیم در خون، سطوح خونی پائین پتاسیم و آلکالوز در استفراغ های طولانی به وجود می آید. در چنین حالاتی مراقبت های بیمارستانی برای تصحیح عدم تعادل مایعات و الکترولیت ها و شروع تدریجی تغذیه دهانی لازم است.
دیابت شیرین:
زنان باید در اولین معاینه قبل از بارداری یا در طی بارداری، از نظر دیابت بارداری غربالگری شوند. در اولین معاینه از زن باردار باید در مورد وجود سابقه دیابت در خانواده، وجود هرگونه مشکل مثل سقط جنین یا مرده زایی در بارداری های قبلی، سابقه به دنیا آوردن نوزاد سنگین تر از ۴/۵ کیلوگرم سؤال شود. وجود هریک یا تمام عوامل مذکور مطالعه بیشتر برای تعیین ابتلای زن به دیابت را الزامی میسازد.
زن مبتلا به دیابت شیرین می تواند بارداری موفق و نوزاد سالمی داشته باشد. او باید قبل و در طول بارداری راهنمایی های گروه مراقبت بهداشتی ۔ مامایی را رعایت کند. نیازهای اساسی تغذیه ای زن باردار مبتلا به دیابت مانند زنان باردار غیر دیابتی است. در ابتدای بارداری که مشکل تهوع و کم خوردن غذا وجود دارد، ممکن است کاهش دریافت انسولین برای پرهیز از افت قند خون لازم باشد. با گذشت زمان، افزایش تدریجی در وزن مادر نیاز به انسولین را افزایش می دهد. حفظ افزایش وزن تدریجی و جلوگیری از تجمع مایعات بسیار مهم است. زمان غذاخوردن باید منظم باشد و با فعالیت بدنی و الگوی خواب تطبیق داده شود.(سیارک)
پر فشاری خون دوران بارداری:
این وضعیت که پره اکلامپسی نیز نامیده می شود. با افزایش فشارخون، تورم دستها، صورت و قوزک پا و وجود پروتئین در ادرار مشخص میشود. افزایش ناگهانی وزن در حدود هفته بیست بارداری نشان دهنده ی تجمع آب و وجود پره اکلامپسی است. پره اکلامپسی وخیم به تشنج و کما منجر می شود که به نام اکلامپسی شناخته می شود. علل به وجود آورنده ی آن به خوبی شناخته نشده است، اما عدم مراقبت های دوران بارداری و فقر با این حالات همراه میباشد. محدود کردن کالری، پروتئین و یا سدیم نه تنها مفید نیست بلکه می تواند خطرناک باشد.
شیردهی:
تغذیه نوزاد با شیر مادر به انتخاب مادر بستگی دارد. پدران نیز اغلب نقش مؤثری - موافق یا مخالف دارند. معمولا در طی بارداری نسبت به تغذیه کودک با شیر مادر تصمیم گیری میشود. در ۱۰۰ سال گذشته، ابتدا تغذیه کودک با شیر مادر کاهش یافت، سپس در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ افزایش و مجددا در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ کاهش پیدا کرده استه در ایالات متحده، حدود ۴۵ درصد کل نوزادان و ۸۰ درصد کودکان ۵ تا ۶ ماهه به عنوان غذای اصلی یا به عنوان مکمل شیر مادر با شیرخشک تغذیه می شوند. بررسی ها نشان می دهند زنان مسن تر و آموزش دیده با درآمد بالاتر بیشتر کودک را با شیر مادر تغذیه می کنند. در سه ماه بارداری پیش اندوخته های انرژی (چربی بدن)، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی در مادر ساخته می شود تا در دوران شیردهی مورد استفاده قرار گیرد.
تأمین نیازهای تغذیه ای:
-میزان توصیه شده غذایی:
میزان های توصیه شده برای دوران شیردهی برابر یا بیشتر از دوران بارداری است، و به دو دوره ماه های ۱ تا ۶ و ماه های ۷ تا ۱۲ تقسیم می شود.
مواد مغذی
آب: براساس میزان تولید شیر، شرایط آب وهوایی و فعالیت بدنی مادر، حدود یک لیتر مایعات اضافی بصورت آب، موادغذایی با نوشیدنی ها (مثل سوپ، شیر، آب میوه) باید مصرف شود.
انرژی: در ۶ ماه اول روزانه حدود ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلی لیتر شیر تولید می شود. هر دسی لیتر شیر انسان ۶۷ تا ۷۷ کیلو کالری انرژی دارد. به این ترتیب کل شیر تولیدی به ۵۰۰ تا ۶۱۵ کیلو کالری انرژی نیاز دارد. تکافوی تغییر انرژی غذا به انرژی شیر فقط ۸۰ تا ۹۰ درصد است. بنابراین شیر تولیدشده روزانه به حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلو کالری انرژی احتیاج دارد.
با افزایش وزن مناسب بارداری، چربی ذخیره میشود تا روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلو کالری برای تولید شیر در سه ماهه اول شیردهی تأمین نماید. همراه با استفاده از این ذخایر، انرژی رژیم غذایی باید ۵۰۰ کیلو کالری در روز افزایش یابد. با مصرف ذخیره چربی بدن برای تولید شیر، وزن کمی کاهش پیدا می کند. مادر نباید سعی کند در دوران شیردهی وزن بیشتری کم کند.
پروتئین: هر ۱۰۰ میلیلیتر شیر انسان حدود ۱/۲ گرم پروتئین دارد. بنابراین در ۸۰۰ میلیلیتر شیر ۹/۶ گرم پروتئین موجود است. تغییر پروتئین غذا به پروتئین شیر ۱۰۰ ٪ نمی باشد. به علاوه زنان از نظر نیازهای تغذیه ای برای تولید شیر تفاوت دارند. میزان توصیه شده غذایی پروتئین برای ماه اول ۶۵ گرم و برای ماه دوم ۶۲ گرم میباشد
ویتامین ها و مواد معدنی: مقدار بعضی ویتامین ها ( ویتامینهای D و B6 و B12 ) و بعضی مواد معدنی ( سلنیوم و يد ) در شیر مادر منعکس کننده دریافت یا ذخایر بدنی مادر می باشد. اما مقادیر برخی از مواد مغذی، به خصوص کلسیم و فولات، اگر در غذای مادر به اندازه کافی وجود نداشته باشند، با استفاده از ذخایر بدنی او بطور ثابت حفظ می شود.
انتخاب موادغذایی:
مصرف مقادیر کافی انواع موادغذایی از هر گروه هرم راهنمای غذایی می تواند نیازهای تغذیه ای مادر را به خوبی تأمین نماید. مصرف مکمل های غذایی اضافی به استثنای شرایط غیر معمول ضروری نیست.
نکات ویژه غذایی و تغذیه ای:
اگر مادر، بارداری پرخطر داشته و خطر رفع نشده باشد پس از تولد نوزاد نیز باید تحت توجهات مشابهی قرار گیرد. در شرایط طبیعی، تنها توجهات مادر شامل تطبیق یافتن با نقش جدید مادری، بازگشت به کار یا محیط تحصیلی و داشتن استقامت برای بیدار بودن در ساعات مختلف برای تغذيه کودک می باشد.
بسیاری از زنان با مهارتهای شیردهی آشنا نیستند اینگونه زنان به راهنمایی های گروه مراقبت بهداشتی و پشتیبانی همسر، خانواده، دوستان و .... نیاز دارند. ترجمه itrans.ir
