حفاظت از بناهای تاریخی
طاهره مصطفویدر۱۴۰۳/۲/۱۸شاید حرف های زیادی برای توصیف حفاظت از بناهای تاریخی استفاده شود. اما، حفاظت چیست؟
حفاظت ،عملیات فنی برای بناهای تاریخی می باشد که شامل کارهای فیزیکی برای حفظ استخوانبندی و مصالح بناهای تاریخی می شود. اگرچه مفهوم آن به راحتی قابل درک است اما در واقعیت حفاظت به هرحال مانند نوسازی می باشد. درک اشتباه از حفاظت، گرایش عموم را نسبت به حفاظت از بنای میراث محلی تا حدودی ملالت انگیز ساخته است.
مطابق با اصول حفاظت، عمل حفاظت از بنا باید تا حد ممکن ساختار اولیه بنا و استخوانبندی آن را نگه دارد. با توجه به این اصل و هدف حفاظت از میراث ملی مان به حالت ماهیت واقعی یا ارزش اصلی آن، این به یکی از چالش ها و موضوع های اساسی به ویژه در قضاوت و تصمیمات در حفاظت تبدیل شده است
حفاظت از بناهای تاریخی ضمن اینکه در عمل باید به یک درخواست اصلی تبدیل شود،باید به دستور جلسه اصلی در صنعت توریست تبدیل شود. عموم مردم، حرفه ای ها و پژوهشگران نسبت به میراث فرهنگی هوشیارتر و آگاه تر شده اند. این هوشیاری فقط در مورد آثار و بناهای تاریخی نیست بلکه فرآیند حفاظت و تصویر نهایی بناهای تاریخی را نیز دربر می گیرد.
بناهای تاریحی گذشته ماست که برای حال حفظ شده و برای نسل های آینده به ارث گذاشته می شود. میراث به عنوان مفاهیمی که در زمان حال به گذشته متصل شده، تصور می شود و به عنوان دانشی که در زمینه اجتماع، سیاست و فرهنگ تعریف شده در نظر گرفته می شود. من استدلال Graham را دنبال می کنم زیرا میراث دانشی است که به طور مختصر یا تلویحا در بین شواهد فیزیکی اثبات شده، به خصوص در محیط ما مانند آثار تاریخی، بناها، خیابان ها، منظره هایی در بردارنده فعالیت مردم. بناهای قدیمی و تاریخی، نمادی از هویت فرهنگی و میراث یک جامعه ی خاص است. با تایید کیفیت بناها، مردم می توانند با اجدادشان ارتباط برقرار کرده و نه تنها از زندگی آن ها بیاموزند بلکه، با نوآوری های ساخت و ساز گذشته نیز آشنا شوند. نوآوری ها را می توان از سبک معماری، طراحی، مصالح و بافت و همچنین تکنیک ساخت و ساز شناسایی کرد.
موضوع میراث همیشگی است. مجمع (کنوانسیون) یونسکو در مورد حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی در سال 1972، میراث فرهنگی را با طبقه بندی های زیر تعریف کرده است:
• آثار تاریخی: کارهای معماری، کارهای تاریخی مجسمه تراشی و نقاشی، عناصر یا ساختاری از طبیعت مربوط به باستان شناسی، کتیبه ها، خانه غار ها و ترکیبی از ویژگی ها، که از منظر تاریخی، هنری و یا علمی برجستگی هایی در ارزش های جهانی دارند. ( سیارک)
• ساختمان های گروهی : گروهی از ساختمان های جدا یا به هم پیوسته که از نظر معماریشان، یک شکل بودن و یا جایگاهشان در منظره از لحاظ تاریخی، هنری و یا علمی برجستگی هایی در ارزش های جهانی دارند
• اماکن : کارهای ایجاد شده توسط بشر یا ترکیبی از کارهای طبیعت و بشر، و مناطقی دربردارنده اماکن باستان شناسی که از لحاظ تاریخی، هنری و یا علمی برجستگی هایی در ارزش های جهانی دارند .
میراث فرهنگی به دو گروه تقسیم می شود که شامل اشیا فرهنگی قابل لمس و غیر قابل لمس می باشد. میراث قابل لمس شامل منطقه، اثر تاریخی و بنا می باشد. میراث غیر قابل لمس شامل هرنوع اصطلاح، زبان، عملکرد، رقص، شعر، آهنگ، مواد هنری که ممکن است وجود داشته یا دارند، مرتبط با میراث آن کشور است.
بناهای تاریخی را نیز می توان به عنوان منابع محدود میراث معماری که در محیط ساخته شده ما دیده می شوند، دسته بندی کرد. تقریبا تمام این بناها، که البته از مشکلات معیوب بودن رنج می برند، نادیده گرفته شده و بدون نگهداری مناسب، بیشتر تخریب می شوند.
مفهوم و اصل حفاظت
حفاظت، اقدام انجام گرفته برای جلوگیری از خراب شدن و مدیریت تغییر بناهای تاریخی است. اما، مفهوم یا روشی که باید به کار برد تا از بناهای تاریخی حفاظت کرد چیست؟ مفهوم صحیح حفاظت، حفظ اصلیت میراث بر اساس شواهد اولیه یا تاریخی است. اصلیت واعتبار، فرآیند یا خواسته ای برای آشکار کردن ماهیت واقعی یک شی است.
وسیله ای که ماهیت واقعی یک چیز را حفظ می کند، حفاظت نامیده می شود.
ماهیت واقعی یک چیز شامل شواهدی از ریشه های آن، ساختار اولیه آن و موادی که از آنها تشکیل شده و اطلاعاتی در مورد تکنولوژی مربوط به ساخت آن می شود. ( سیارک)
اما چگونگی به کارگیری مفهوم یا تمرین کارهای حفاظت برای تشخیص دادن کمی دشوار است. در عمل، قضاوت و تصمیم در حفاظت، ملاحظاتی اخلاقی است تا احتیاجات زیبایی. برای برآوردن مفهوم ماهیت واقعی و تمایل برای آشکار کردن و حفظ میراث به شکل اولیه آن، راهبردها و منشورهای بین المللی حفاظت مانند :اصول و استاندارد های حفاظت که بر اساس کدهای اخلاقی بیان شده، تهیه کرده اند. کدهای اخلاقی به صورت "مجموعه ای از اصول و ارزش های اخلاقی " تعریف می شود . برای کار در خارج از کشور یا به صورت محلی، ملاحظات اخلاقی بهترین راه رسیدن به اهداف حفاظت میراث می باشند. این کدها حفاظت کننده و کارورز را برای احترام، درک و تقدیر بیشتر از میراث فرهنگی تشویق می کند. اصول اساسی و استاندارد های حفاظت که در منشورهای بین المللی آمده شامل:
1. ضبط و تحقیق دقیق قبل از اقدام
2. کمترین تغییر در استخوانبندی تارخی
3. حداقل ریسک در از دست دادن چیزی به صورت قابل توجه، آسیب یا عدم اطمینان در عملکرد اقدامات
4. برگشت پذیر بودن اقدامات
5. ابقا حداقل ساختار اولیه
5. استفاده متمایز یا قابل تشخیص از مواد جدید و اضافی
7. همفکری در تفسیر و همفکری در استفاده
8. احترام برای کیفیت محل
9. ترجیح مواد اصلی و طرزکار
10. طول عمر کار به پایان رسیده
رعایت اصالت در حفاظت
وقتی شغلم را به عنوان حفاظت کننده از بنا در سال 2000 آغاز کردم، اولین چیزی که توسط پروفسورم گفته شد این بود که "وقتی وارد بناهای تاریخی می شوی، نیاز به مزه و طعمی از خانه یا ساختمان به عنوان کسی که قبلا ساکن آن بوده نیاز داری..." نیاز داری که تاریخ و داستان ها را بیابی...نیاز داری با بنا صحبت کنی، با چوب ها، سنگ ها، و تمام عناصر زیرا از آنجا می توانی صنعتگران و زمان را بشناسی و حتی نظریه گذشته را بسازی و برای ترمیم بنا دچار اشتباه نشوی حتی اگر آن بنا با تاریخ جدید، تقویت شده باشد، مرتبط باشد، جایگزین شده باشد، در موردش اغراق شده باشد و یا با آن درمان شده باشد، زیرا عناصر اولیه از طریق احساسات و ادراک صحبت خواهند کرد.
اصالت فقط برگرداندن فیزیکی بنا نیست بلکه مهم ترین چیز وقتی که ساختمان حفاظت می شود، احساس، خاطره و درک پایانی است. سعی می کنیم در گذر زمان از وقتی که اولین بنا ساخته شد، وقتی که صنعتگران بنا را ساختند، مواد و محیط در هرقسمت از فضا در ذهن های طبیعت تصویر شد، بمانیم. تعیین اصالت معمولا به تاریخ، داستان های محلی چه داخل خود بناها و چه در جوامع و محیط اطراف مطرح شده است. ( سیارک)
چگونه اصالت تعیین می شود؟
اصالت ، موضوع ساده ای نیست. هر قسمتی از توسعه یک مکان برای خودش اصالتی دارد که منعکس کننده زمان خود می باشد.تاکید بر اهمیت حفاظت از میراث فرهنگی باید محترم شمرده شوده، تمامی شکل ها و دوره های تاریخی، در ارزش نسبت داده شده به میراث ریشه دارند. حفاظت از اموال تاریخی باید تست اصالت طراحی، مواد، طرز کار و تنظیمات را تامین کند.
طراحی و ماده معتبرترین معیار در حفاظت بنای تاریخی هستند. طراحی و مواد به کاربرده شده در مدل طراحی و تکنیک ساخت به عنوان یک ارزش مهم در بنا محسوب می شود زیرا تاریخ گذشته را گرد هم می آورد. در این طراحی و مواد اولیه، شواهد علمی که با زمان از بین رفتند، ایده ها و دوران طلایی بناهای تاریخی وجود دارند.
رویکرد حفاظت
حفاظت عمل انجام شده برای طولانی کردن عمر بناهای تاریخی است که کارهای مختلفی مانند ترمیم، نگهداری، بازسازی، توانبخشی و سازگار سازی و یا هر ترکیبی از این ها را در بر می گیرد. در کارهای جدید، تصمیم گیری برای حفظ بنای میراث، بر اساس فاکتورهای تاریخی و فرهنگی است. منحصر به فرد بودن طراحی بنای میراث به عنوان سهمی تاریخی و فرهنگی در نطر گرفته می شود. تکنیک ها، روش ها و مواد استفاده شده برای ساخت و ساز این بناها، نگرانی اصلی پروژه های حفاظت است. در کارهای جدید 3 رویکرد همیشه در حفاظت بناهای تاریخی به کار گرفته می شود.
1- ترمیم
ترمیم به معنای فرآیند بازیابی با دقت اشکال و جزئیات ساختار یا بخشی از ساختار و تنظیمات آن به همان شکلی که در دوره ای از زمان به نظر می رسیدند، با زدودن کار اخیر و جایگزین کردن کار اولیه می باشد و شامل ترمیم کامل داخل و خارج است. کار ترمیم وقتی مناسب است که محدود به دوباره سوار کردن مجدد اجزای جا به جا شده و زدودن مواد جمع شده باشد. دوباره سوار کردن اجزای جابجا شده وقتی مناسب است که مبتنی بر جایگزینی مواد اولیه و اسناد معتبر باشد.
2- حفظ
حفظ به معنی متوقف کردن تخریب، تجزیه یا ویرانی بیشتر و ایجاد ایمنی و ساختاری خوب است. حفظ باید تنها در صورتی انجام گیرد که شواهد ساخت یا استفاده از استخوانبندی مبهم باشد.
3- بازسازی
بازسازی به معنی فرآیند تولید دوباره دقیق با ساختمانی جدید است، طوری که شکل ها و جزئیات ناپدید شده ساختار، یا قسمتی از آن به صورتی باشند که زمانی به آن شکل بودند و شامل بازسازی کامل یا جزئی شود. بازسازی فقط زمانی مناسب است که مکان ناقص باشد و بازسازی برای نجاتش از انهدام ضروری به نظر برسد و اهمیت فرهنگی مکان را کامل آشکار کند.
فرآیند حفاظت
عمل حفاظت از بنای میراث محتاج توجه دقیق مالکان بنا، ساکنان و درگیر شدن و تجربه انواع متخصصان مانند برنامه ریزان شهر، معمارهای محافظت کننده، نقشه برداران ساختمان، معماران زمینه، نقشه برداران کمی، مهندسان متخصص، پیمانکاران ساختمان، باستان شناسان، مورخان هنر و آثار باستانی می باشد.
آن ها نیز باید توسط افراد ماهری مانند صنعتگران، زیست شناس، شیمیدان، باستان شناس وزمین شناس حمایت شوند. تمام این کارشناسی ها به درجه بالایی از اتحاد، کار تیمی، تجربه، ارتباطات و علم مصالح ساختمان و ساخت و ساز نیاز دارند به خصوص در برخورد با بناهای تاریخی زیرا کار تعمیرات و حفاظت برای بناهای تاریخی آیتم پرهزینه ای است. ترجمه itrans.ir