هفت نکته ی علمی که بینندگان سریال «بیگ بنگ تئوری» یاد گرفته اند
حسین شادیدر۱۴۰۳/۲/۱۸
اصل انسان نگر و تئوری ریسمان
در بسیاری از قسمت های سریال، شلدون درباره «اصل انسان نگر و تئوری ریسمان» صحبت می کند که زمینه تحقیقاتی او در دانشگاه است و بسیاری از اپیزودهای سریال هم بر اساس این مفاهیم نوشته شده اند. اما این مفاهیم واقعا چه معنایی دارند؟ اصل انسان نگر که بسیاری از قوانین بر روی ان استوارند، می گوید که چه چیزی برای حفظ حیات در کائنات ضروری است. بر اساس این نظریه، کائنات دارای خصوصیتی است که باعث ایجاد حیاتی شده که می تواند به جهان نظاره کند، چنان که ما امروز در حال مشاهده آن هستیم. اما این موضوع چه ارتباطی با تئوری ریسمان دارد؟ بر اساس تئوری ریسمان ممکن است بی نهایت جهان در قالبت تئوری ای به نام «مولتی ورس» یا «چند جهانی» وجود داشته باشد. بر اساس تئوری چندجهانی، تنها جهان هایی به حیات اجازه شکل گیری می دهند که مورد مشاهده قرار گرفته باشند، و آنهایی که شرایطشان مناسب حیات نیست، مشاهده نشده باقی می مانند. به هر حال هر دوی این تئوری ها به شدت پیچیده اند و خواننده علاقه مند می تواند برای فهم بهتر به مطالعه در این زمینه بپردازد.(سیارک)
جاودانگی حیوانات
در فصل سوم قسمت بیستم سریال، «لئونارد» جاودانگی و بی مرگی ممکن است وجود داشته باشد. او به مطلبی که در مورد عروس های دریایی خوانده اشاره می کند که در آن گفته شده این جانور با برگشتن به حالت پیش از تعیین جنسیتش، بارها و بارها زنده شود و عملا برای همیشه زندگی کند. شلدون در جواب لئونارد می گوید اگر بتواند اکانت جی میلش را نگه دارد، مشکلی با این موضوع نخواهد داشت. هر چند این اطلاعات ممکن است به کلی غلط بنظر برسند، اما در حقیقت این موضوع واقعیت دارد. موضوعی که لئونارد از آن حرف می زند فرآیندی است به نام «برنامه ریزی مجدد اصل و نسب». این فرآیند وقتی رخ می دهد که یک سلول غالب به سلولی دیگر تبدیل شود، بدون آنکه به مرحله سلول بنیادین (به نام سلول پرتوان) برگردد. به عبارت دیگر یک سلول می تواند به مرحله قبلی اش برگردد بدون آنکه نیاز باشد از اول شروع کند. عروس دریایی به سادگی به می تواند به سلول های نابالغش برمی گردد، بدون آنکه به حالت بسیار ابتدایی اش رجوع کند. به این ترتیب سلول ها برای همیشه جاودانه می شوند.
خطر بی خوابی
در قسمت چهارم فصل سوم، شلدون به تدریج به سمت دیوانگی می رود، چون از خواب و خوراکش برای فهم یک مسئله بسیار پیچیده چشم پوشیده است. «برنادت» برای منصرف کردن شلدون از تلاش بیهوده و قانع کردنش برای استراحت، از او می پرسد که چه اتفاقی برای مغز ما می افتد وقتی به اندازه کافی در مرحله خواب استراحت نکند. شلدون جواب می دهد:«گیرنده های عصبی حساسیت شان را به سروتونین و نوراِپی نِفرین از دست می دهند که منجر به عملکرد شناختی ناقص می شود.» به عبارت دیگر، او نمی تواند رو کارش تمرکز کافی داشته باشد. این موضوع هم جزو حقایقی است که در سریال بیگ بنگ به آن اشاره می شود. سروتونین که انتقال دهده عصبی است، با خوشحالی ارتباط دارد. نوراپی نفرین هم انتقال دهنده عصبی دیگری است که به همراه دوپامین برای هوشیاری ضروری هستند. هر دوی این انتقال دهنده ها با افسردگی و اضطراب ارتباط دارند که از نتایج بی خوابی است. تحقیقات زیادی نشان داده که کم خوابی باعث از بین رفتن حساسیت گیرنده های عصبی به این انتقال دهنده ها می شود و در نتیجه حرکات شخص کند شده و تمرکزش را از دست می دهد.
روش منحصر به فرد برای رفع مشکلات
در همان اپیزودی که شلدون برای حل مشکلش دچار بی خوابی شده، از پدیده عصب شناختی دیگری هم صحبت می کند. او در تلاش برای باز کردن ذهنش برای یافتن راه حل، تصمیم میگرد دست به کاری سطح پایین بزند تا ذهنش از درگیری های روزمره خلاص شده و ناخودآگاهش، راه حل جدیدی برای مشکل پیدا کند. اما آیا این موضوع واقعیت دارد؟ بله. ساختارهای مختلف مغز برای کارهای مختلفی طراحی شده اند. همانطور که شلدون اشاره می کند، وقتی هسته های قاعده ای مغز درگیر کارهای روتین و روزمره اند، قشر جلویی پیشانی آزاد می شود و امکان می یابد تا در پس زمینه به کار دیگری مشغول باشد. این موضوع الگوریتمی شناخته شده است که «الگوریتم قشر جلویی و هسته های قاعده ای» نام دارد.
بی وفایی پنگوئن ها
در قسمت اول فصل هفتم سریال, «راجش» برای دلداری به همکاری که تازه از همسرش جدا شده، از یک حقیقت علمی در بین حیوانات سخن می گوید. این که بی وفایی به همسر بین پنگوئن ها موضوعی رایج است. این موضوع در وهله اول به قضیه تک همسری بودن پنگوئن ها اشاره دارد. گونه های بسیاری در طبیعت تک همسری اند و «پنگوئن امپراطور» یکی از این گونه هاست. هم چون دیگر گونه های پنگوئن، جفت ماده تخمی میگذارد و سپس به دریا برمیگردد تا غذا بخورد، در حالی که جفت نر روی تخم می ایستد تا جوجه به دنیا بیاید. این اتفاق سالی یک بار رخ میدهد و پنگوئن ها تمایل زیادی دارند هر سال به جفت قبلی خودشان وفادار بمانند. با این حال بی وفایی به جفت قبلی، در بین آنها با نرخی حدود 15 درصد رایج است. دلیلش هم این است که آنها در انتخاب جفت جدید، شانس بیشتری برای تولید مثل میبینند.(سیارک)
نکاتی در باب حشره شناسی
در قسمت نوزدهم فصل دوم سریال، پنی با یک بازیگر موفق تر از خودش رو به رو می شود که توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. به این ترتیب پنی احساس میکند موقعیتش به خطر افتاده. در این شرایط شلدون به او می گوید که «گاهی این اتفاق بین زنبورهای عسل هم می افتد و ملکه جدید سعی میکند کندوی ملکه قبلی را از آن خود کند. بنابراین شانسی برای ملکه قبلی باقی نمی ماند، مگر اینکه برای کندویش مبارزه کند.» مفهوم کلی ای که شلدون برای پنی توضیح می دهد یک نمونه واقعی در عالم زنبورهاست. به واقع «غصب»، رفتاری است که طی آن، ملکه جدید به کندوی ملکه قبلی هجوم برده و تلاش می کند جای او را به عنوان ملکه و رهبر گروه بگیرد. با این حال، این حرکت به تنهایی توسط ملکه انجام نمی شود، بلکه او با گروهی از زنبورهای کارگر به قصد تصرف کندو اقدام می کند. این اقدام بین زنبورها، سوسک ها و مگس های معمولی هم دیده می شود.
چرا نباید نان را داخل یخچال بگذارید؟
در اپیزود ششم فصل سوم سریال، «شلدون کوپر» برای مقداری نان به خانه همسایه روبرویی اش یعنی «پنی» می رود. وقتی پنی مقداری نان از داخل یخچال به شلدون می دهد، او طبق عادت همیشگی اش به پنی توضیح می دهد که نباید نان را در یخچال نگهداری کرد، اما چرا باید از نگهداری نان در یخچال خودداری کرد؟ در حقیقت فرایند خراب شدن نان با شکل گیری کریستال های نشاسته درون آن آغاز می شود. این فرآیند در دمای سرد سرعت بیشتری به خود می گیرد و هر چند در ظاهر، نان تازه تر باقی می ماند، اما درون نان بسیار زودتر خراب می شود. برای درک بهتر موضوع خوب است بدانید نشاسته از یک پیوند درونی دوتایی قندی شکل گرفته که در ترکیب با یکدیگر، باعث تشکیل زنجیره کربوهیدراتی می شود. در حقیقت حرارت باعث شکسته شدن پیوندهای درونی مولکول نشاسته شده که در نتیجه اش، نان نرم می شود. ولی سرما این پیوندهای درونی را محکم تر می کند و باعث سفت و سخت تر شدن نان می شود.
