چگونه می توانم از سنگ کلیه جلوگیری کنم؟
عطااله درویش نیادر۱۴۰۳/۲/۱۸
هر وقت که بیمار می شویم، فکر می کنیم این بد ترین بیماری دنیا است که ممکن است وجود داشته باشد. کسی که دندان درد می گیرد فکر می کند که بدتر از آن وجود ندارد، برای سردرد، زخم معده و ... هم به همین صورت است. اما می توان گفت در این میان سنگ کلیه یکی از بدترین و دردناک ترین بیماری ها است که آرامش زندگی شما را بر هم می زند.
سنگ کلیه همان گونه که از نام آن پیداست، سنگ هایی است که در مجاری کلیه تشکیل می شوند و با فشار آوردن به بافت ها و مسدود کردن این مجاری موجب درد و بیماری می شوند. اگر خوش شانس باشید این سنگ ها از مجاری ادراری دفع می شوند. اما همه این قدر شانس ندارند پس بهتر است یاد بگیریم، از سنگ کلیه جلوگیری کنیم.
این بیماری هم در اثر محیط و هم شاید بتوان گفت در اثر وراثت به وجود می آید. البته از نظر وراثت منظور این است که اگر در خانواده شما یا قبل از شما کسی به این بیماری دچار بوده است بیشتر احتمال دارد این بیماری را بگیرید، پس مواظب باشید. از نظر محیطی هم با موادی که وارد بدن می کنیم مانند: آب های آلوده به برخی مواد یا با وارد کردن موادی مانند اگزالات باعث ایجاد سنگ کلیه می شویم.
سنگ های کلیه مواد مرکب بلوری هستند که در درون مجاری ادراری وقتی تشکیل می شوند که کلسیم با کانی های مشخصی که در درون ادرار حضور دارند ترکیب می شود.
رایج ترین این مواد که با کلسیم ترکیب می شود و سنگ کلیه را به وجود می آورد اگزالات است. این ماده به طور طبیعی در مواد غذایی مشخصی مانند پوست گوجه فرنگی یافت می شود.
طبق گفته ی نشریه ی جهانی مجاری ادراری، سنگ های کلسیم اگزالات از رایج ترین شکل سنگ های کلیه هستند.
این سنگ ها ترکیب کلسیم با اگزالات هستند که در مجاری کلیه تشکیل می شوند. در ایالات متحده نزدیک به حدود 80 درصد از همه ی موارد سنگ کلیه مربوط به سنگ کلسیم اگزالات است. البته به این دلیل از ایالات متحده نام برده شده است که این تحقیقات در آن جا صورت گرفته است و شاید در کشور ما به گونه ای دیگر باشد.
جدول کلسیم مصرفی توصیه شده در روز بر اساس سن
چه کسی در معرض خطر بیشتر برای گرفتن سنگ کلیه است؟
مردان بیشتر از زنان در معرض خطر هستند.
هر کسی که در خانواده ی خود قبلا سنگ کلیه داشته اند بیشتر در معرض خطر قرار می گیرد.
هر کسی که قبلا سنگ کلیه داشته است بیشتر احتمال دارد دوباره به سنگ کلیه دچار شود.
کسانی که چاق هستند و شاخص جرم بدن آن ها بیشتر از 30 باشد.
کسانی که بیماری التهاب روده مانند: بیماری کرون دارند.
بیماران دارای جراحی بای پس معده (پس از روند بای پس معده بدن کلسم کمتری را جذب می کند.)
در این جا چگونگی جلوگیری از شکل گیری سنگ کلیه ی کلسیم اگزالات توضیح داده می شود:
در طول روز مایعات کافی بنوشید.
این کار مخصوصا در طول تابستان بسیار مهم است، زیرا به علت کم شدن آب بدن، سنگ های کلیه بیشتر تمایل به گسترش یافتن دارند.
وقتی که بدن آب کافی داشته باشد مواد زائد موجود در بدن را همراه با آب جمع می کند و به بدن اجازه می دهد تا به راحتی از طریق مجاری ادراری آن را دفع کند. همچنین نوشیدن مایعات کافی کمک می کند تا ادرار رقیق باشد که در این شرایط برای مواد موجود در ادرار خیلی سخت می شود تا با کلسیم ترکیب شوند و سنگ های مجاری ادراری را به وجود بیاورند.
من توصیه می کنم، بزرگسالان به ازای دو پوند (تقریبا 1 کیلوگرم) از جرم بدن خود در روز یک انس (تقریبا مساوی با 28 گرم که هر گرم تقریبا یک سی سی است.) مایعات مصرف کنند. برای مثال کسی که 140 پوند وزن دارد مثلا یک خانم در روز باید 70 اونس مایعات مصرف کند. با تبدیل کردن این اعداد به گرم و کیلو گرم در می یابیم، کسی که 70 کیلو گرم وزن دارد تقریبا باید 2 کیلوگرم در روز یا دو لیتر آب مصرف کند.
به یاد داشته باشید که همه ی مایعات مانند هم نیستند. قهوه، چای و نوشیدنی های شیرین و پر کالری مانند نوشابه، اگر در مصرف آن ها زیاده روی شود می توانند موجب کم شدن آب بدن شوند.
نوشیدنی های سودا مانند نوشابه، در شکل گیری کلسیم اگزالات سهیم هستند. پس بهتر است اگر این موضوع ما را نگران می کند، از خوردن آن ها خود داری کنیم.
عادت نمک خوردن خود را تغییر دهید:
مصرف نمک اضافی از طریق نمک دان در سر سفره، غذاهای فست فود یا آماده یا مصرف روزانه ی محصولات کنسرو شده یا گوشت های موجود در غذاهای آماده میزان کلسیم موجود در ادرار را افزایش می دهد که همین سبب می شود اگزالات با کلسیم اضافی در ادرار ترکیب شود و کلسیم اگزالات به وجود بیاید. بزرگسالان دارای فشار خون بالا، فشار خون پایین یا کسانی که سابقه ی سنگ کلیه داشته اند باید میزان مصرف سدیم خود در روز را به 1.500 میلی گرم در روز کاهش دهند.
خوردن غذاهای دارای اگزالات زیاد را محدود کنید:
غذاهایی مانند: اسفناج، ریواس، سیب زمینی شیرین، چغندر، شکلات، کلم پیچ و بادام زمینی سطح بالایی از اگزالات را دارند.
به علاوه مصرف پروتئین های حیوانی مانند: گوشت گاو، پنیر، تخم مرغ، گوشت خوک و گراز و ماهی اگر بیش از حد مصرف شوند امکان دارد در متبلور شدن اوریک اسید شرکت کنند که به علت محتویات پورین آن ها است. تا 30 درصد مصرف پروتئین حیوانی را کاهش دهید. من توصیه می کنم، دو بار در هر هفته برای جایگزینی برخی از پروتئین های حیوانی که اساسا مهم است بخورید، رژیم غذایی گیاهی توسط غذاهایی مانند: حبوبات، نخود فرنگی خشک و عدس و همه ی غذاهایی که گیاهی هستند و پروتئین زیاد و اگزالات کم دارند، بگیرید.
یک برنامه ی کنترلی برای شکر اضافی داشته باشید:
شکر های اضافی مخصوصا در صورتی که فروکتوز بالا داشته باشند مانند شربت دانه ها در متبلور شدن اوریک اسید مشارکت می کنند.
شکر های طبیعی که در میوه ها هستند برای مصرف روزانه کاملا سالم هستند.
انجمن قلب آمریکا به خانم ها پیشنهاد می کند، شکر مصرف شده را به کمتر از 6 قاشق چای خوری (24 گرم) در روز کاهش دهند. به مرد ها پیشنهاد می شود، شکر مصرفی را به کمتر از 9 قاشق چای خوری (36 گرم) در روز کاهش دهند.
علائمی که بدن با خوردن قند زیاد نشان می دهد 9 مورد
از خوردن مکمل های ویتامین C خودداری کنید:
از خوردن مکمل های ویتامین C خودداری کنید مگر اینکه ارائه دهندگان مراقبت های پزشکی یا متخصصین تغذیه خلاف آن را به شما توصیه کرده باشند. مقدار اضافی ویتامین C (بیشتر از 500 میلی گرم در روز) ممکن است سبب ایجاد مقدار زیادی از اگزالات شود.
از آن جایی که ویتامین C می تواند به طور طبیعی از رژیم های غذایی به دست بیاید پس استفاده از اکثر مکمل ها ضروری نمی باشد.
از کلسیم نترسید:
رژیم حاوی کلسیم کم، در حقیقت خود یکی از عواملی است که ممکن است موجب افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه شود.
پس کلسیم دریافتی بدن خود را کاهش ندهید. به جای آن تلاش کنید تا در یک وعده غذاهای حاوی کلسیم و اگزالات را با هم بخورید یا بنوشید. با انجام این کار، کلسیم و اگزالات بیشتر احتمال دارد در معده و روده، قبل از این که به کلیه برسند و در آن جا با هم ترکیب شوند و قبل از این که کلیه کار خود را شروع کند، با هم ترکیب شوند و این کار احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش می دهد.
تلاش برای کاهش وزن را در نظر داشته باشید:
مدیریت مشاوره (management counseling). یک مرکز قوی برای افراد دارای اضافه وزن و چاقی مفرط وجود دارد که ارتباط بین این موارد و شیوع سنگ ها کلیه را بررسی می کند. متخصصان تغذیه ای که در جلوگیری از سنگ کلیه تخصص دارند می توانند به شما در طرح ریزی وعده های غذایی برای کاهش شیوع سنگ کلیه کمک کنند.
زمان ایده آل برای ورزش روزانه جهت چربی سوزی بیشتر
7 فعالیت روزانه که به کاهش وزن کمک می کند
در کشور ما هم با مراجعه به متخصصان تغذیه می توانید در زمینه ی کاهش وزن، برنامه های رژیمی مناسبی را دریافت کنید. البته اینکه آیا به این صورت، ارتباط آن با سایر بیماری ها بررسی می شود یا خیر از آن آگاه نیستم. امیدوارم این مقاله به افزایش سلامت شما کمک کند.
