اثرات نشر اخبار جعلی در واتساپ و پیام رسان های مشابه بخش اول
محمد رضا عاشوریدر۱۴۰۳/۲/۱۸
واتساپ، نزدیک به یک و نیم میلیارد کاربر فعال دارد و تنها به مدت زمانی کمتر از یک دقیقه نیاز است تا هر گونه اطلاعاتی، صرف نظر از این که تأیید شده و درست باشد یا نه، میان کاربران این برنامه دست به دست بگردد و متأسفانه هیچ گونه راهی برای تشخیص منبع خبر و اطلاعاتی که در آن درج می شود وجود ندارد و کاربران آزاد هستند که هرچه دوست دارند در آن منتشر کنند. در این مقاله قصد داریم شما را با پدیده انتشار اطلاعات و اخبار بی پایه و اساسی که در حال حاضر در بسیاری از نقاط رایج شده است آشنا کنیم؛ اطلاعات و اخباری که غالباً به واسطه برنامه های پیام رسان منتشر می شوند. با سیارک همراه باشید.
اخیراً بررسی هایی در دانشگاه آکسفورد در خصوص استفاده از شبکه ها و برنامه های پیام رسان انجام شده و نتایج حاکی از این است که حداقل تعداد ده کشور، از این مسئله رنج می برند و اطلاعات نادرست بسیاری به وسیله برنامه های پیام رسان در این کشور ها منتشر شده است. در هفت کشور از این ده کشوری که مورد بررسی قرار گرفته اند، واتساپ به عنوان اصلی ترین برنامه پیام رسانی که برای این منظور به کار گرفته شده، شناسایی شده است؛ کشور هایی چون برزیل، هندوستان، پاکستان، زیمباوه و مکزیک در این گروه قرار می گیرند. از دیگر برنامه های پیام رسانی که منتقل کننده اطلاعات غلط و خبر های نادرست بوده اند می توان به تلگرام در ایران، وی چت در چین و لاین در تایلند اشاره کرد. کلِیر واردل، یکی از اشخاصی است که در آمریکا، در مؤسسه ای وابسته به دانشگاه هاروارد فعالیت می کند و وظیفه اصلی اش، شناسایی منابع خبری مختلف و تأیید صحیح یا نادرست بودن آن ها است؛ او در این خصوص عنوان کرد: « در ایالات متحده آمریکا، بیشترِ مسائلی که پیش می آید و اخبار نادرستی که منتشر می شود، در فیسبوک انتشار می یابند، با این وجود، اگر بخواهیم مسئله را از بُعد جهانی در نظر بگیریم، بیشتر این برنامه های پیام رسان هستند که در این خصوص نگرانی هایی را ایجاد می کنند؛ به واسطه ماهیت این گونه پیام رسان ها، قابلیت تحت نظر گرفتن آن چه در آن نوشته و منتشر می شود، بسیار محدود تر از شبکه های اجتماعی ای چون فیسبوک است.». همان گونه که کلِیر نیز عنوان کرد، نظارت بر مطالبی که در این گونه برنامه های پیام رسان منتشر می شود، کاری است بسیار دشوار و محدودیت های بسیاری در این راه وجود دارد. برای این که درک درست تری از این مسئله پیدا کنید، به انجمن های گفتگویی اشاره می کنیم که در فیسبوک و یا در توئیتر به راه می افتدند و در آن ها عده زیادی اقدام به گفتگو می کنند و مطالب توسط تعداد کثیری از افراد مشاهده می شود. این در حالی است که برنامه های پیام رسانی چون واتساپ، این قابلیت را برای کاربران شان فراهم می آورند که به جای باز کردن یک انجمن گفتگوی گسترده، یک گفتگوی محرمانه با تعداد محدودی از دوستان خود داشته باشند (private chats). این گونه گفتگو ها در برنامه های پیام رسان، رمز گذاری می شوند و به همین خاطر است که هیچ کس، حتی کسانی که در شرکت های متعلق به راه اندازی این برنامه ها استخدام هستند، قادر به مشاهده مطالبی که میان چند دوست به صورت خصوصی رد و بدل می شود، نخواهند بود.
سامانتا برادشاو، یکی از کسانی است که در انجام تحقیقات متعلق به دانشگاه آکسفورد که در ابتدای متن به آن اشاره شد، نقش عمده ای داشت؛ او در این خصوص عنوان کرد: «در حال حاضر، در بسیاری از کشورهای نقاط مختلف جهان، اصلی ترین راهی که افراد از طریق آن با یکدیگر ارتباط می گیرند، استفاده از برنامه های پیام رسان است. این گونه برنامه ها، به واسطه ماهیتی که دارند، می توانند بسیار خطرناک باشند و دوستان صمیمی و افراد یک خانواده (کسانی که معمولاً اعتماد زیادی به آن ها می شود)، اقدام به اشتراک گذاری اطلاعات می کنند و امکان هیچ گونه نظارتی بر این اطلاعات نخواهد بود.». در ماه جاری، در نواحی جنوبی هندوستان، گروهی از دوستان که با یکدیگر به گردش تفریحی رفته بودند، سر راه خود پیاده شده تا کمی شکلات به کودکانی که در مسیر مشاهده کرده بودند، تعارف کنند. اما کمی بعد مشخص شد که این دوستان اشتباه بسیار بد و مرگباری کرده اند، چرا که به زودی در واتساپ خبری شروع به دست به دست گشتن کرد مبنی بر این که این افراد، قاچاقچیان کودک هستند و قصد دارند آن ها را (کودکان را) بربایند. اما چه شد که این خبر برای این دوستان مرگبار شد؟ پس از مدتی که این خبر ها دست به دست می گشت (در واتساپ)، افرادی که در آن منطقه بودند (افراد بومی نواحی جنوبی هندوستان که یکدیگر را به خوبی می شناختند) گرد هم آمده تا فکری به حال این ربایندگان کودک کنند. در نهایت اقدامات آن ها باعث شد تا یکی از این افراد که برای گردش به آن جا آمده بودند، کشته شود؛ نام او محمد اعظم احمد بود و سی و دو سال داشت. محمد مهندس نرم افزار کامپیوتری بود. محمد اکرم، برادر قربانی این حادثه در مصاحبه ای که با او انجام شد عنوان کرد: «آن ها التماس کردند و مرتب عنوان کردند که چنین مسئله ای صحت ندارد (که آن ها قاچاقچیان کودک نیستند) و تنها برای گردش به آن منطقه رفته بودند. اما صحبت های آن ها افاقه ای نکرد و در نهایت این حادثه شوم رخ داد. برادر من به خاطر انتشار خبر های بی پایه و اساس کشته شد.».
در نهایت این گونه اتفاقات ناخوشایند سبب شد تا متصدیان برنامه های پیام رسان و در رأس آن ها واتساپ که تحت فشار شدیدی از سوی مقامات سیاسی و دولتی کشورهای مختلف قرار گرفته بودند، تدابیر جدیدی اتخاذ کرده تا راه را برای دست به دست گشتن این گونه خبر های بی پایه و اساس مسدود کنند. مقامات اصلی که کنترل و راه اندازی واتساپ را به عهده دارند، هفته گذشته ملاقاتی اضطراری با مسئولان و دولت مردان هندی داشتند و سر انجام این گفتگو ها به آن جا انجامید که این مقامات با استفاده از تکنولوژی های جدید، امکانی را فراهم کنند تا صحت اخبار منتشر شده در برنامه پیام رسان شان به دقت بررسی شده و سپس در دسترس افراد دیگر قرار گیرد. روز سه شنبه نیز مسئولان اصلی واتساپ، طی بیانه ای رسمی اعلام کردند که قصد دارند تغییرات عمده ای در کارکرد برنامه شان به وجود آورند؛ یکی از این تغییرات محدود کردن قابلیت فُروارد (forward) کردن پیام هایی بود که برای افراد ارسال می شد. در حقیقت همین فُروارد کردن بدون محدودیت پیام ها بود که بیش از هر قابلیت موجودِ دیگر در این برنامه، سبب انتشار اطلاعات و اخبار بی پایه و اساس می شد. ریاست جدید برنامه پیام رسان واتساپ، کریس دنیلز، که پیش از این نیز به عنوان یکی از مسئولان عالی رتبه فیسبوک فعالیت می کرد، این اطمینان را به همگان داده است که قصد دارد امنیت و انتشار خبرهای تأیید شده توسط منابع موثق را، پیش از هر امر دیگری، در دستور کار خود قرار دهد. پیش از این و در ابتدای متن عنوان شد که در انتخابات سال 2016 آمریکا، اخبار و اطلاعات بی پایه و اساس بسیاری توسط سودجویان و بعضاً اشخاصی که در نهایت به عنوان عاملان روسی شناسایی شدند، در فیسبوک منتشر شد و کریس دنیلز، یکی از کسانی بود که نقش عمده ای در برطرف کردن این گونه مسائل و شناسایی افراد خاطی داشت. اما کنترل این برنامه پیام رسان، به واسطه ماهیتی که دارد، کاری است بس دشوار و باید دید که دنیلز آیا باز هم قادر به کنترل این گونه اخبار و اطلاعات ضد و نقیض خواهد بود یا خیر.
همانگونه که پیش از این نیز عنوان شد، رمز گذاری واتساپ به گونه ای است که این امکان را به افراد شاغل در مؤسسه های آن نمی دهد که قادر به خواندن پیام های کاربران باشند و این مسئله تنها در صورتی امکان پذیر است که کاربری، خود گزارشی مبنی بر مشکل دار بودن پیامی به آن ها ارسال کند. نکته دیگری که در خصوص واتساپ وجود دارد این است که بر خلاف روندی که در فیسبوک مشاهده می کنیم، افراد مختلف برای این که در واتساپ نام خود را ثبت کرده و استفاده از آن را آغاز کنند، تنها ملزم به این هستند که یک شماره موبایل از خود در اختیار مسئولان قرار دهند و دیگر به آدرس ایمیل و حتی اسم حقیقی آن ها نیازی نخواهد بود. این مسئله باعث شده است تا مهندسان شاغل در مؤسسه های مربوط به واتساپ، قادر به شناسایی دوستان کاربران و یا حتی فعالیت هایی که در گذشته در فضای مجازی داشته اند، نباشند و این امر، نظارت آن ها بر فعالیت های کاربران را بسیار محدود می کند و امکان شناسایی و پیشگیری از رفتار های سودجویانه به مراتب کاهش پیدا می کند. طبق اطلاعات منتشر شده توسط واتساپ، میانگین تعداد افرادی که در گروه های گفتگو شرکت می کنند شش نفر است (به عبارت دیگر گروه ها به صورت میانگین شش نفره هستند) و این در حالی است که امکان شرکت کردن 256 نفر در یک گروه مجزا وجود دارد. علاوه بر این، گفتگو هایی که در این گونه گروه ها صورت می گیرد، کمتر در معرض نظارت روزنامه نگاران و کسانی قرار می گیرد که وظیفه شان، بررسی صحت خبر ها و منابع رسمی اطلاعاتی است؛ معمولاً همین افراد هستند که خبر های ضد و نقیض و سود جویانه را شناسایی کرده و آن ها را از سکه می اندازند. در کشور های کلمبیا، مکزیک و برزیل، اخیراً مؤسسه هایی ایجاد شده اند که هدف اصلی و وظیفه شان بررسی اطلاعات و خبرهای موجود در واتساپ است و کاربران واتساپ در این کشور ها قادر هستند که پیامی را که دریافت کرده اند برای این مؤسسه ها ارسال کرده و از موثق بودن خبر کسب اطمینان کنند. افراد شاغل در این مؤسسه ها پس از دریافت پیام های مردمی، آن ها را به دقت بررسی کرده و در صورتی که خبر صحت نداشته باشد، خبر تأیید شده و اصلی را برای شخص ارسال می کنند؛ به این امید که او این خبر تأیید شده را با افراد گروه خود به اشتراک بگذارد و نه خبر قبلی و بی اساس را. ترجمه itrans.ir
این مقاله ادامه دارد...
